Είναι οι κομήτες ταχυδρόμοι της ζωής;

Χημικές ουσίες απαραίτητες για την εμφάνιση και την εξέλιξη της ζωής ανιχνεύθηκαν από την αποστολή «Rosetta». Η επικεφαλής της ομάδας που έκανε την ανακάλυψη μιλάει στο «Βήμα»



Το διαστημικό σκάφος «Rosetta» ύστερα από ένα μεγάλο ταξίδι στο Ηλιακό Σύστημα εντόπισε τον κομήτη 67Ρ/Τσουριούμοφ-Γκερασιμένκο και τέθηκε σε τροχιά γύρω από αυτόν. Στόχος ήταν να συλλέξει και να αναλύσει δείγματα του κομήτη αλλά και να αποκρυπτογραφήσει όλα τα φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα εκεί, καθώς ο 67P αρχικά πλησιάζει και στη συνέχεια απομακρύνεται από τον Ηλιο. Τον περασμένο Νοέμβριο το «Rosetta» έστειλε στον κομήτη έναν ρομποτικό εξερευνητή ο οποίος δεν κατάφερε τελικά να προσεδαφιστεί ομαλά αλλά πρόλαβε, ώσπου να απενεργοποιηθεί, να στείλει πλήθος σημαντικών δεδομένων. Το «Rosetta» συνεχίζει να μελετά τον κομήτη αποκαλύπτοντας συνεχώς νέα στοιχεία για τη φύση των συγκεκριμένων κοσμικών σωμάτων. Η τελευταία ανακάλυψη στον 67/P ανακοινώθηκε πριν από λίγες ημέρες και συγκέντρωσε τα φώτα της δημοσιότητας.

Χημικές ουσίες ζωτικές για την εμφάνιση και την εξέλιξη της ζωής στη Γη, μεταξύ των οποίων το αμινοξύ γλυκίνη και ο φώσφορος που αποτελούν βασικά συστατικά του DNA και των κυτταρικών μεμβρανών, ανιχνεύθηκαν στον κομήτη 67Ρ. Η ανακάλυψη ενισχύει τη θεωρία ότι οι κομήτες ήταν αυτοί που πέφτοντας κάποτε στον πλανήτη μας τον «έσπειραν» με τα πολύτιμα βιομόρια, τα οποία αποτέλεσαν τους θεμέλιους λίθους της ζωής. Η ιδέα αυτή αντιμάχεται τη θεωρία ότι η ζωή στη Γη είχε καθαρά γήινη προέλευση, πιθανώς υποθαλάσσια.

Μολονότι πάνω από 100 μόρια έχουν ως σήμερα ανιχνευθεί σε νέφη αερίων και σκόνης του Γαλαξία, γνωστά και ως μοριακά νέφη, η γλυκίνη δεν ήταν ανάμεσα σε αυτά. Επίσης το οργανικό αυτό μόριο δεν είχε βρεθεί στα πάνω από 25 μόρια που είχαν ως τώρα ανιχνευθεί στην ατμόσφαιρα γύρω από τους κομήτες.

Τα όργανα του «Rosetta» ανίχνευσαν τη γλυκίνη στο νέφος αερίων και σκόνης που συνεχώς περιβάλλει τον 67Ρ. Το εν λόγω απλό αμινοξύ χρησιμοποιείται από τους ζωντανούς οργανισμούς για τη δημιουργία των πρωτεϊνών. Ανιχνεύθηκαν επίσης τα πρόδρομα οργανικά μόρια μεθυλαμίνη και αιθυλαμίνη, από τα οποία δημιουργείται η γλυκίνη. H ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Science Advances».

Η Κάθριν Αλτβεγκ από το Πανεπιστήμιο της Βέρνης στην Ελβετία, επιστημονικώς υπεύθυνη του οργάνου ROSINA του «Rosetta» και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που εντόπισε τη γλυκίνη, μίλησε στο «Βήμα» για αυτή τη σημαντική ανακάλυψη.

H Κάθριν Αλτβεγκ υπεύθυνη του οργάνου ROSINA του «Rosetta» αναζητεί στοιχεία για τη ζωή μακριά από τη Γη

Πόσο σημαντική είναι η ανακάλυψή σας; Είναι απλώς μία ακόμη ένδειξη που ενισχύει τη θεωρία ότι κομήτες έφεραν στη Γη τη ζωή ή μήπως πρέπει να θεωρήσουμε αυτή την ανακάλυψη απόδειξη ότι η ζωή δεν είναι προϊόν του πλανήτη μας και ότι ήρθε από το Διάστημα;

«Οι κομήτες δεν διαθέτουν ζωή αλλά όπως φαίνεται διαθέτουν όλα τα απαραίτητα για την ύπαρξη της ζωής υλικά. Οι κομήτες διαθέτουν πολλές οργανικές ενώσεις, ανάμεσα στις οποίες αμινοξέα και φώσφορο. Ωστόσο οι θερμοκρασίες που συνήθως επικρατούν σε έναν κομήτη, οι οποίες κυμαίνονται γύρω στους -250 βαθμούς Κελσίου, δεν παράγουν την απαραίτητη ενέργεια για να γίνουν χημικές αντιδράσεις. Αν όμως πέσει ένας κομήτης σαν τον 67/P σε ένα περιβάλλον όπως αυτό ενός ωκεανού όπως αυτοί της Γης τότε τα μόρια αρχίζουν να αντιδρούν και τελικά να σχηματίζουν RNA/DNA ή ζωντανά κύτταρα. Ισως η ζωή να αναπτύχθηκε στη Γη χωρίς την παρέμβαση κομητών, αλλά πιθανότατα οι κομήτες δημιούργησαν πιο ευνοϊκό περιβάλλον ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία εμφάνισης της ζωής στον πλανήτη μας. Από τη στιγμή που τα υλικά των κομητών, συμπεριλαμβανομένων των αμινοξέων, σχηματίστηκαν πριν καν από τον σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος, είναι πολύ πιθανό ότι αυτές οι διεργασίες συμβαίνουν σε όλο το Σύμπαν, κάτι που πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες να υπάρχει ζωή και σε άλλους κόσμους μακριά από τη Γη».


Σας εξέπληξε η ανακάλυψη της γλυκίνης ή εσείς και οι συνεργάτες σας πιστεύατε ότι αυτό ή κάποιο άλλο υλικό άμεσα σχετιζόμενο με τη ζωή βρισκόταν πάνω στον κομήτη και περιμένατε να το εντοπίσετε;

«Η αποστολή "Stardust" στον κομήτη Wild 2 είχε εντοπίσει ίχνη γλυκίνης σε αυτόν, αλλά η παρουσία της δεν είχε επιβεβαιωθεί κατά 100%. Τα δικά μας ευρήματα είναι απόλυτα επιβεβαιωμένα και πρέπει να ομολογήσω ότι πράγματι μας εξέπληξαν. Η γλυκίνη βρίσκεται σε στερεή μορφή πιθανότατα στους κόκκους σκόνης ενός κομήτη. Οταν η σκόνη απελευθερώνεται από τον κομήτη και εκτίθεται στο ηλιακό φως, η θερμοκρασία της αυξάνεται και η γλυκίνη μετατρέπεται σε αέριο. Το ROSINA που αναλύει τα αέρια του κομήτη κατάφερε να εντοπίσει την αέρια μορφή της γλυκίνης».


Το «Rosetta» έχει ήδη αποκαλύψει πολλά ενδιαφέροντα και ορισμένες φορές εκπληκτικά στοιχεία για τους κομήτες, το ηλιακό σύστημα αλλά και τους κοσμολογικούς μηχανισμούς γενικότερα. Τι άλλο περιμένετε να μάθετε στο πλαίσιο της αποστολής για τον κομήτη 67/P, για τους κομήτες γενικότερα, για το ηλιακό σύστημα αλλά και το Σύμπαν;

«Αυτή τη στιγμή αναζητούμε στον 67/P ευγενή αέρια όπως το αργόν, το κρυπτόν και το ξένον. Πρόκειται για αέρια που μπορούν να αποκαλύψουν στοιχεία για την ιστορία του ηλιακού συστήματος. Για το πώς σχηματίστηκαν οι μεγάλοι πλανήτες, το αν οι κομήτες βομβάρδισαν τη Γη, όπως πιστεύουν οι ειδικοί, και άλλες σημαντικές πληροφορίες. Μελετάμε επίσης τους δύο λοβούς (τα δύο μέρη) του κομήτη για να διαπιστώσουμε αν διαφέρουν χημικά αλλά και να συγκεντρώσουμε πληροφορίες για το αέναο ταξίδι αυτών των σωμάτων στο Διάστημα».


Ποια είναι τα επόμενα ερευνητικά σας σχέδια;

«Εχω αποφασίσει να αποχωρήσω από τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά μου καθήκοντα μετά το τέλος της αποστολής "Rosetta". Ωστόσο έχω δημιουργήσει ένα επιστημονικό ινστιτούτο το οποίο θα συμμετέχει στις επόμενες αποστολές του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος στον Ερμή και στα φεγγάρια του Δία».


Φτάνοντας πια στο τέλος της καριέρας σας ποιο είναι το ερώτημα, ποιο το κοσμικό μυστήριο, αν προτιμάτε, που θα θέλατε να είχε απαντηθεί; Τι θα θέλατε να γνωρίζετε για το Σύμπαν;

«Υπάρχει ζωή κάπου αλλού; Αυτό νομίζω ότι είναι το μεγάλο ερώτημα που ζητάει απάντηση και θα την αναζητεί ο άνθρωπος και τις επόμενες δεκαετίες, αιώνες ή και χιλιετίες».



ΠΗΓΗ