Το "μάτι" του νου: Πως συνθέτει ο εγκέφαλος το ολικό από το μερικό

O Charles E. Connor

Σύμφωνα με την αναφορά ερευνητών του Johns Hopkins University, όταν κοιτάμε έναν αριθμό, ένα γράμμα ή ένα οποιοδήποτε σχήμα, νευρώνες σε διάφορα μέρη του οπτικού κέντρου του εγκεφάλου αντιδρούν σε διαφορετικά συστατικά στοιχεία του σχήματος, ταιριάζοντάς τα σχεδόν στιγμιαία σα να συνέθεταν ένα παζλ που δίνει μια συνολική εικόνα ορατή και κατανοητή από τον άνθρωπο.


Σύμφωνα με την αναφορά ερευνητών του Johns Hopkins University, όταν κοιτάμε έναν αριθμό, ένα γράμμα ή ένα οποιοδήποτε σχήμα, νευρώνες σε διάφορα μέρη του οπτικού κέντρου του εγκεφάλου αντιδρούν σε διαφορετικά συστατικά στοιχεία του σχήματος, ταιριάζοντάς τα σχεδόν στιγμιαία σα να συνέθεταν ένα παζλ που δίνει μια συνολική εικόνα ορατή και κατανοητή από τον άνθρωπο.


Το ερώτημα που σχετίζεται με το πώς ο εγκέφαλός μας βλέπει, αναγνωρίζει και κατανοεί τα αντικείμενα που βλέπουμε, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα της νευροεπιστήμης, σύμφωνα με τον καθηγητή Charles E. Conor.:

«Αυτό δεν θα μπορούσε καν να φαίνεται σαν επιστημονικό ερώτημα για κάποιους ανθρώπους, γιατί το να βλέπουμε είναι μία δυνατότητα αυτόματη και τόσο προφανής για εμάς, ώστε αφιερωνόμαστε πιο πολύ στην νοητική επεξεργασία αυτών που βλέπουμε, παρά στο πως συμβαίνει και τα βλέπουμε.
Η όραση όμως δεν είναι κάτι που διαδραματίζεται στο μάτι. Συμβαίνει σε πολλαπλά στάδια και διεργασίες μέσα στον εγκέφαλο. Έτσι η μελέτη μας επικεντρώνεται στο πως τα διάφορα αντικείμενα επισημαίνονται και κωδικοποιούνται από μεγάλο πλήθος νευρώνων σε ανώτερα τμήματα του εγκεφάλου, που είναι υπεύθυνα για την επεξεργασία των οπτικών μηνυμάτων.»

Η έρευνα, η οποία βασίστηκε σε καταγραφές νευρώνων του οπτικού φλοιού πιθήκων, αποκαλύπτει ότι οι νευρώνες του οπτικού φλοιού αρχικά αντιδρούν στο οπτικό ερέθισμα χωρίς διάκριση, καταγράφοντας όλα τα μεμονωμένα χαρακτηριστικά μιας εικόνας σε μορφές στις οποίες ο εγκέφαλος είναι ήδη ευαισθητοποιημένος.

Για παράδειγμα, ένας νευρώνας μπορεί να ανταποκριθεί αναγνωρίζοντας ένα κοίλο τμήμα στην κορυφή ενός αντικειμένου ή ένα κυρτό στο κατώτατο σημείο. Σ' αυτό το σημείο όμως, τα εγκεφαλικά σήματα είναι ακόμα διφορούμενα και ο εγκέφαλος δεν έχει καν αποφασίσει εάν το σχήμα είναι κυρτό ή κοίλο τελικά, ή ακόμα εάν συμβαίνουν και τα δυο μαζί. Χιλιοστά του δευτερολέπτου αργότερα, οι εγκεφαλικοί νευρώνες αρχίζουν να αντιδρούν σε συνδυασμούς των ελαχίστων αρχικών πληροφοριών συνθέτοντας απλές μορφές.

Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος αρχίζει να συναρμολογεί τα μικρά σε μεγαλύτερα τμήματα, όπως θα έκανε κάποιος που σχηματίζει ένα ψηφιδωτό από χιλιάδες μικροσκοπικές πλάκες.

«Οι άνθρωποι κάνουν μια τραχιά κατηγοριοποίηση ενός αντικειμένου πολύ γρήγορα» λέει ο Connor. «Παραδείγματος χάριν, σε ένα δέκατο του δευτερολέπτου μπορούμε να αναγνωρίσουμε εάν κάτι που βλέπουμε είναι ή δεν είναι ζώο. Τα αποτελέσματα των ερευνών υποδηλώνουν ότι αυτή η άμεση τραχιά εντύπωση εξαρτάται πιθανώς από την αναγνώριση ενός ή περισσοτέρων μερών αυτού που βλέπουμε.

Οι λεπτές διακρίσεις - όπως η αναγνώριση μεμονωμένων προσώπων - παίρνουν περισσότερο χρόνο για να συμβούν και αυτή η καθυστέρηση πιθανώς εξαρτάται από την μεγαλύτερη επεξεργασία που χρειάζεται να γίνει στα κομμάτια που συνθέτουν το τελικό σχήμα. Από μια άποψη, ο εγκέφαλος πρέπει να συνθέσει μία αναπαράσταση του αντικειμένου που βλέπουμε, συνδυάζοντας ανόμοια κομμάτια».


Γεγονός είναι, πως ακόμα δεν είναι γνωστό πως το οπτικό σύστημα ολοκληρώνει το θαύμα της επεξεργασίας των πληροφοριών, που μας κάνει να μπορούμε να δούμε ένα αντικείμενο. Και συνεπώς συνάγεται το ερώτημα, κατά πόσο αυτό το οποίο βλέπουμε καθορίζεται από τον τρόπο που λειτουργεί ο νους μας. Μήπως τελικά μπορούμε να δούμε μόνο αυτά, τα οποία «χωράει το μυαλό μας»;



ΠΗΓΗ