Το επικίνδυνο μενού της κρίσης

Η συσκευασία γράφει ότι τα λαζάνια περιέχουν 100% βοδινό κιμά, όμως στην πραγματικότητα επρόκειτο για κρέας αλόγου

Οι βιομηχανίες κερδίζουν από το αλογίσιο κρέας, οι καταναλωτές αγοράζουν με κριτήριο τη χαμηλή τιμή


Μπορεί ο θεμελιωτής της γερμανικής αυτοκρατορίας Οτο φον Βίσμαρκ να είχε πει ότι «οι πολίτες καλό είναι να μη γνωρίζουν πώς φτιάχνονται δύο πράγματα: οι νόμοι και τα λουκάνικα», για τα δεύτερα όμως οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης ορίζουν ξεκάθαρα το αντίθετο. Το νέο διατροφικό σκάνδαλο με το κρέας αλόγου που περνούσε για μοσχαρίσιο σε μια πλειάδα ευρωπαϊκών κρατών δείχνει ότι κάποιες βιομηχανίες τροφίμων, επιδιώκοντας πάση θυσία τη συμπίεση κόστους και τιμών, αγοράζουν αμφιβόλου ποιότητος κρέας αλόγου μαζικά ακολουθώντας ύποπτη και δαιδαλώδη πολυεθνική διαδρομή. Τόσο αυτό, όσο και η αυτοκαταστροφική τάση εκατομμυρίων καταναλωτών να αγοράζουν τρόφιμα με μοναδικό κριτήριο τη χαμηλή τιμή, συνθέτουν το επικίνδυνο μενού της κρίσης.

Το σκάνδαλο των έτοιμων γευμάτων με «βοδινό» κιμά, τα οποία στην πραγματικότητα αποτελούνταν από ως και 100% κρέας αλόγου, κλιμακώνεται, καθώς μέσα σε έναν μήνα αυτό που ξεκίνησε από την Ιρλανδία και επεκτάθηκε στη Βρετανία πέρασε σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα πράγματα όμως δεν έμειναν εκεί και η κρίση βάθυνε όταν βρετανικά τεστ αποκάλυψαν πως ενδέχεται να εισήλθε στη διατροφική αλυσίδα φαινυλοβουταζόνη, ένα ισχυρό φάρμακο για άλογα, το οποίο σε υψηλές συγκεντρώσεις αποδεικνύεται επιβλαβές για την ανθρώπινη υγεία.

Καθώς ευρωπαίοι αξιωματούχοι καλούσαν την ευρωπαϊκή αστυνομική υπηρεσία Europol να συντονίσει μια πανευρωπαϊκή έρευνα για διατροφική απάτη από διεθνή εγκληματικά κυκλώματα, σουπερμάρκετ στη Γερμανία, στην Ελβετία, στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στην Ελλάδα και στην Κύπρο απέσυραν εκατοντάδες τόνους ύποπτα προϊόντα από τα ράφια τους.

Οι Αρχές πολλών κρατών ισχυρίζονται ότι είναι περισσότερο ζήτημα απάτης και ψευδούς ετικέτας και λιγότερο ζήτημα δημόσιας υγείας. Το σκάνδαλο κοστίζει τώρα σε δημοτικότητα για διατροφικούς κολοσσούς όπως η Findus, στην πραγματικότητα όμως έχουν ήδη εξοικονομήσει εκατομμύρια ευρώ, αν αναλογιστεί κανείς ότι το αλογίσιο κρέας είναι τρεις με τέσσερις φορές φθηνότερο σε σχέση με το βοδινό και ότι για κάθε 25 τόνους το κέρδος είναι ως και 300.000 ευρώ.

Κρυμμένοι πίσω από λαβυρινθώδεις και πολύπλοκες διαδρομές μεταξύ θυγατρικών και μητρικών εταιρειών πολυάριθμων προμηθευτών και σκιωδών διαμεσολαβητών, οι κολοσσοί αυτοί κάνουν πια τους ευρωπαίους καταναλωτές να διερωτώνται αν καταλήγουν στο... στομάχι τους τα 65.000 άλογα που διακινούνται ετησίως εντός της ΕΕ για σφαγή.

Σε εποχή ισχνών αγελάδων, κάποιοι είτε επιλέγουν είτε αναγκάζονται να κωφεύουν σε τέτοια ερωτήματα, καθώς, όπως αποκαλύπτει έρευνα της εταιρείας Mintel, πλέον οι καταναλωτικές τάσεις απαιτούν πρωτίστως φθηνό και όχι υποχρεωτικά ποιοτικό φαγητό. Το 89% των Βρετανών ψωνίζει τρόφιμα βάσει συγκεκριμένου προϋπολογισμού, ενώ το 30% αγοράζει μόνο τα πιο φθηνά προϊόντα που βρίσκει στα ράφια (από 20% το 2008).

Η έρευνα έδειξε ότι περισσότεροι από τους μισούς Βρετανούς συμφωνούν ότι η χαμηλή τιμή είναι πιο σημαντική από την επωνυμία ενός προϊόντος και σχεδόν επτά στους δέκα υπερηφανεύονται στους φίλους τους για τις «ευκαιρίες» που βρίσκουν - προ της κρίσης αυτό θα σήμαινε ότι θα κόμπαζαν για τα οκτώ μπιφτέκια προς 1,5 ευρώ που πρόσφερε γνωστή πολυεθνική αλυσίδα σουπερμάρκετ.

Ετσι ενώ μεγάλες αλυσίδες τροφίμων συμπιέζουν τα κέρδη των παραγωγών παρέχοντας στο καταναλωτικό κοινό την ψευδαίσθηση του φθηνού φαγητού, σε σημαντικό βαθμό υπακούουν παράλληλα σε μια αγοραστική τάση. Την ώρα που η κλιματική αλλαγή και η παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού προκαλούν συνεχείς αυξήσεις στις τιμές ακόμη και βασικών τροφίμων, κάποιοι χρησιμοποιούν παρανομίες και τα «παραθυράκια» του συστήματος για να κρατήσουν τις τιμές δήθεν μειωμένες. Και να μας σερβίρουν ψευδεπίγραφα, ανεξέλεγκτα και πιθανώς επικίνδυνα τρόφιμα.



Η απειλή

«Απουσιάζουν διαφάνεια και επαρκείς έλεγχοι»

«Οι οδοί μέσα από τις οποίες συγκεντρώνονται και διανέμονται οι πρώτες ύλες που τελικά θα χρησιμοποιηθούν σε διάφορα στάδια και χώρες για την παραγωγή ενός προϊόντος γίνονται ολοένα και πιο δαιδαλώδεις» τονίζει μιλώντας στο «Βήμα» από το Κάρντιφ ο καθηγητής Επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας της Βρετανίας Μέιριον Εβανς.


Ποιος είναι τελικά υπεύθυνος για την ποιότητα ενός διατροφικού προϊόντος;

«Η ποιότητα ενός τροφίμου αφορά τόσο την ακεραιότητα (σωστή επωνυμία και αναγνώριση των συστατικών) όσο και το κατά πόσον είναι ασφαλές για τη δημόσια υγεία. Η ευθύνη για την ακεραιότητα του προϊόντος έγκειται πρωτίστως στον παρασκευαστή. Παρ' όλα αυτά, εμπλέκονται και άλλοι, όπως οι προμηθευτές - πράγμα εμφανές στην υπόθεση του αλογίσιου κρέατος -, αλλά και τα καταστήματα, τα οποία οφείλουν να φροντίζουν για την ασφαλή αποθήκευση των τροφίμων, οι υπηρεσίες εστίασης, που οφείλουν να φροντίζουν για την υγιεινή παρασκευή τους, κτλ.».




Τι σημαίνει η τάση να ψωνίζουμε, λόγω κρίσης, με αποκλειστικό κριτήριο την τιμή;

«Το ότι ο κόσμος αγοράζει φτηνότερα κομμάτια κρέατος δεν θα έπρεπε να έχει συνέπειες, διότι οι ίδιοι κανονισμοί ισχύουν και για τα φθηνά και για τα ακριβά προϊόντα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει ούτε διαφάνεια ούτε επαρκής έλεγχος σε κάθε στάδιο της παρασκευής ενός τροφίμου, την ώρα που οι αλυσίδες παρασκευής και τυποποίησης γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκες και συχνά διεθνείς. Ετσι η συντονισμένη ρύθμιση και η επιβολή ελέγχων είναι προβληματική, γεγονός που συνιστά δυνητικούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Η επιδημία τροφικής δηλητηρίασης με κολοβακτηρίδια και αρκετούς νεκρούς στη Γερμανία το 2011 εξαιτίας σπόρων μοσχοσίταρου που εισήχθησαν από την Αίγυπτο αποτελεί αντιπροσωπευτικό παράδειγμα».



Προσέξτε

100 έλεγχοι στην Ελλάδα

Από τις 2.500 εργαστηριακές δοκιμές που η ΕΕ αποφάσισε να διενεργηθούν στην Ευρώπη, οι 100 αντιστοιχούν στην Ελλάδα και θα γίνουν κυρίως στο λιανικό εμπόριο και σε καταστήματα μαζικής εστίασης. Πάντως το 2012, σύμφωνα με τη Eurostat, εισήχθησαν νομίμως στη χώρα μας 74 τόνοι αλογίσιου κρέατος το οποίο πιθανότατα αναμείχθηκε με άλλα είδη κρέατος.


Η Nestlé αδειάζει ράφια

Κρέας αλόγου ανιχνεύθηκε σε τρία κατεψυγμένα προϊόντα (ραβιόλια, τορτελίνια και λαζάνια) της ελβετικής Nestlé, της μεγαλύτερης εταιρείας τροφίμων στον κόσμο. Κυκλοφορούσαν στην Ιταλία και στην Ισπανία και αποσύρθηκαν «όχι γιατί ήταν επικίνδυνα αλλά για λόγους σήμανσης». Περιείχαν κρέας αλόγου σε ποσοστό ως και 1%, αλλά δεν το ανέγραφαν.


Ενα κουβάρι από σύνορα

Τα προϊόντα της Findus περιείχαν αλογίσιο κρέας από εργοστάσιο της Comigel στο Λουξεμβούργο. Η Comigel προμηθευόταν κρέας από μια γαλλική εταιρεία ονόματι Spanghero, η μητρική της οποίας είναι η Poujol, που προμηθεύθηκε το κρέας από έναν κύπριο μεσάζοντα, ο οποίος το αγόρασε από την Ολλανδία, όπου έφθασε από σφαγείο της Ρουμανίας.


Τρώει η Δύση, εξάγει η Ανατολή

Η μεταφορά ζωντανών αλόγων προς σφαγή μειώνεται, ενώ αυξάνονται οι πωλήσεις κατεψυγμένου αλογίσιου κρέατος πρωτίστως στην Ιταλία, αλλά και στη Γαλλία και στις χώρες της Μπενελούξ. Εξαγωγείς είναι κυρίως ανατολικοευρωπαïκές χώρες, όπως η Ρουμανία, η οποία κατηγορείται για το τρέχον σκάνδαλο, αλλά και η Πολωνία, η Ρωσία και οι χώρες της Βαλτικής. 



ΠΗΓΗ