Στη δίνη της υπερθέρμανσης ή μιας μίνι εποχής παγετώνων ο πλανήτης;

   
Του Κοσμά Ζακυνθινού


Ζούμε στην εποχή της υπερθέρμανσης του πλανήτη ή βρισκόμαστε προ των πυλών μιας μίνι εποχής παγετώνων, που θα προκαλέσει πολύ χαμηλές θερμοκρασίες στη γη; Τα στοιχεία των αναλύσεων διχάζουν τους επιστήμονες που προ-βλέπουν απορύθμιση της παγκόσμιας θερμοκρασίας του πλανήτη σε πολύ υψηλά και πολύ χαμηλά επίπεδα του υδραργύρου. Μια νέα έρευνα βρετανών επιστημόνων θέτει εκ νέου τις βάσεις συζήτησης για την υπερθέρμανση του πλανήτη, προειδοποιώντας πως ο ήλιος πέφτει σε νάρκη, επισημαίνοντας πως θα ζήσουμε πολύ παγωμένους χειμώνες, όπως αυτοί καταγράφηκαν το 1645 και διήρκεσαν έως το 1715. Η μίνι εποχή των παγετώνων που προβλέπουν οι ερευνητές του Rutherford Appleton Laborator θα προκληθεί από τη μειωμένη θερμική δραστηριότητα που παρουσιάζει ο ήλιος και θα μειώσει τη θερμοκρασία κατά φυσιολογικά επίπεδα.

Μάλιστα, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες του γνωστού ερευνητικού εργαστηρίου, ο ήλιος βρέθηκε στη πιο ανενεργή φάση του εδώ και εκατό χρόνια τη χρονιά που μας πέρασε. Γι' αυτό το λόγο, υπάρχει ο φόβος ότι το φαινόμενο του ?Maunder Minimum? που είχε παρουσιαστεί στον πλανήτη πριν από 370 περίπου χρόνια θα επαναληφθεί. Κατά τη διάρκεια του Maunder Minimum είχε εμφανιστεί σημαντική πτώση της θερμοκρασίας ιδιαίτερα στην Ευρώπη, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον... παγωμένο Τάμεση στη διάρκεια της χειμερινής περιόδου.

Οι πιθανότητες που δίνουν οι Βρετανοί ερευνητές για τη πραγματοποίηση ενός τέτοιου φαινομένου, που θα επηρεάσει σημαντικά τη θερμοκρασία του πλανήτη, είναι περίπου 20%. Ο καθηγητής Μάικ Λόκγουντ του πανεπιστημίου του Ρέντινκ τόνισε πως: «Εκτιμούμε ότι μέσα σε 40 χρόνια υπάρχει μια πιθανότητα 10-20% να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση αντίστοιχη με το Maunder Minimum». Η φονική χιονοθύελλα που σαρώνει τις πολιτείες των ΗΠΑ επαναφέρει στο προσκήνιο συζητήσεις για την συχνότητας και την ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων.

Ωστόσο, μια νέα έρευνα των τελευταίων ημερών προειδοποιεί για επιδείνωση της ξηρασίας στη Γηραιά Ήπειρος, και πιο ζεστά και παρατεταμένα καλοκαίρια, λόγω του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Μάλιστα, έως το τέλος του αιώνα, η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει εντονότερη ξηρασία και αυξημένης κατανάλωσης νερού. Σύμφωνα με ερευνητές από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Πανεπιστημίου του Kassel της Γερμανίας πολλές λεκάνες απορροής ποταμών -κυρίως στις περιοχές της Νότιας Ευρώπης- είναι πιθανό να έχουν μειωμένη παροχή νερού εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών. Η αυξημένη ζήτηση για νερό, παράλληλα με την αύξηση του πληθυσμού και την εντατική χρήση του στη βιομηχανία, θα μειώσει ακόμη περισσότερο τη ροή των ποταμών. Οι υψηλές θερμοκρασίες θα επιτείνουν την εξάτμιση του νερού από το έδαφος και τα δέντρα, φαινόμενο που με τη σειρά του θα οδηγήσει σε συχνότερες και παρατεταμένες ξηρασίες.

Ξηρασία απειλεί τα ύδατα

Η επιδείνωση της ξηρασίας θεωρείται μια από τις σημαντικότερες φυσικές καταστροφές, καθώς έχει σοβαρές κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Μόνο στην Ευρώπη η ζημιά από την ξηρασία των τελευταίων 30 χρόνων, υπολογίζεται σε πάνω από 100 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με τα ευρήματα των ερευνητών, η νότια Ευρώπη θα επηρεαστεί περισσότερο, με την κατώτατη ροή των ποταμών να πέφτει σε ποσοστά 40% και τις περιόδους λειψυδρίας να αυξάνονται κατά 80%. Η μελέτη προβλέπει ότι η μέση θερμοκρασία διεθνώς θα αυξηθεί κατά 3,4 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100, σε σύγκριση με την περίοδο 1961-1990, ενώ στις νότιες περιοχές της Ευρώπης η αύξηση της θερμοκρασίας θα είναι ακόμα μεγαλύτερη.

Ήδη το 2013 χαρακτηρίστηκε ως ένα από τα δέκα θερμότερα έτη που έχουν καταγραφεί ποτέ, όπως επιβεβαίωσαν η NASA και η αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA). Μολονότι δεν κατερρίφθη ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως συνέβη το 2010, οι δύο υπηρεσίες συμφωνούν ότι το προηγούμενο έτος, συνεχίζει τη μακροπρόθεσμη τάση της υπερθέρμανσης.

Σύμφωνα με τη NOAA, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία πέρυσι ήταν 14,52 βαθμοί Κελσίου, γεγονός που καθιστά το 2013 την τέταρτη θερμότερη χρονιά - μαζί με το 2003 - που έχει καταγραφεί από το 1880. Ενώ, την ίδια στιγμή, από πλευράς της η NASA υποστηρίζει ότι το περασμένο έτος ήταν το έβδομο θερμότερο στα χρονικά. Οι υπηρεσίες υπολογίζουν με διαφορετική μεθοδολογία τις θερμοκρασίες στην Αρκτική και σε άλλες απομονωμένες τοποθεσίες, με τα αποτελέσματά τους ωστόσο να έχουν απόκλιση λίγων εκατοστών του βαθμού.

Πάντως, οι μεταβολές από έτος σε έτος «είναι ουσιαστικά οι ίδιες και με τους δύο τρόπους υπολογισμού», όπως επεσήμανε ο διευθυντής του Κέντρου Δεδομένων για το Κλίμα της NOAA, Τόμας Καρλ. Το σίγουρο είναι πως στις δύο περιπτώσεις διαφαίνεται μια σημαντική τάση ανόδου των θερμοκρασιών στις αρχές του 21ου αιώνα, η οποία όμως επιβραδύνθηκε την τελευταία δεκαετία. Άλλωστε και οι δύο υπηρεσίες επισημαίνουν ότι τα 9 στα 10 θερμότερα χρόνια καταγράφηκαν τον 21ο αιώνα και μόνο το 1998 - έτος ακραίου Ελ Νίνιο - ήταν θερμότερο από το 2013.




Τα Βαλκάνια «καίγονται»

Ο ασυνήθιστα θερμός χειμώνας έκανε έντονα την εμφάνιση του στα Βαλκάνια, καθώς θερμές αέριες μάζες από τη Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική παραμένουν στην περιοχή το τελευταίο διάστημα, της καρδιάς του χειμώνα.

Η θερμοκρασία παραμένει σταθερά σε διψήφιες τιμές εδώ κι εβδομάδες στη Βουλγαρία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Σερβία, τη Βοσνία και άλλες περιοχές. Η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου στη Σερβία ήταν 7,9 βαθμοί Κελσίου?δηλαδή περίπου 7 βαθμοί πάνω από το μέσο όρο. Ενώ, στη Βουλγαρία ο υδράργυρος έφθασε σε επίπεδα ρεκόρ, στους 25,8 βαθμούς Κελσίου στο Βέλικο Τάρνοβο, 200 χιλιόμετρα ανατολικά της Σόφιας, μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων της Βουλγαρίας BTA.

Οι μισές από τις 24 μεγάλες πίστες στα χιονοδρομικά κέντρα της Βουλγαρίας, στο Μπόροβετς και στο Μπάνσκο έκλεισαν, καθώς τα χιόνια έλιωσαν.

Στο Βελιγράδι, τα θερμόμετρα έδειχναν 16 βαθμούς Κελσίου μια ηλιόλουστη ημέρα, ενώ στο Ζάγκρεμπ η θερμοκρασία ήταν στους 10 βαθμούς Κελσίου. Ακόμα και κατά τη διάρκεια της νύχτας οι θερμοκρασίες κυμαίνονται κοντά στους 10 βαθμούς Κελσίου. Οι συνήθεις θερμοκρασίες και στις δύο πόλεις αυτήν την εποχή του χρόνου βρίσκονται κοντά στο μηδέν.

Ακόμη και στο Σαράγεβο, μια πόλη που βρίσκεται ανάμεσα σε βουνά και ο καιρός είναι σημαντικά πιο κρύος με τη μέση θερμοκρασία να κυμαίνεται στους -1,2 βαθμούς Κελσίου τον Ιανουάριο, τα θερμόμετρα έδειχναν 12 βαθμούς την προηγούμενη εβδομάδα.

Ο αδικαιολόγητα ζεστός καιρός έχει ανησυχήσει τους αγρότες στην περιοχή, καθώς φοβούνται ότι οι σοδειές θα αρχίσουν να μεγαλώνουν πολύ σύντομα και θα καταστραφούν όταν ενδεχομένως επικρατήσουν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.

Πρόταση μείωσης των εκπομπών

Για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, στα μέσα της εβδομάδας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε στις χώρες μέλη να μειώσουν κατά 40% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην Ε.Ε. έως το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, και να αυξήσουν στο 27% το ποσοστό χρήσης της «πράσινης» ενέργειας. Η τελική απόφαση από τους ευρωπαίους ηγέτες αναμένεται να ληφθεί στη διάρκεια της συνόδου, που θα πραγματοποιηθεί στις 20 και 21 Μαρτίου στις Βρυξέλλες.

Ο διπλός στόχος που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι σύμφωνος με τη θέση των ευρωπαίων επιτρόπων Περιβάλλοντος και Βιομηχανίας, όμως χαρακτηρίστηκε ανεπαρκής από τις οργανώσεις προστασίας του περιβάλλοντος, οι οποίες εξέφρασαν την απογοήτευση τους.

Οι διαπραγματεύσεις με τις κυβερνήσεις θα είναι δύσκολες. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο χρειάστηκε να δώσει μάχη για να πετύχει τον στόχο του 40% όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Πολλοί επίτροποι -και συγκεκριμένα ο Γερμανός Γκίντερ Έτινγκερ, ο Ιταλός Αντόνιο Ταγιάνι, ο Πολωνός Γιάνους Λεβαντόφσκι, ο Ρουμάνος Ντάτσιαν Τσιόλος και ο Σλοβάκος Μάρος Σέφτσοβιτς- ήθελαν ο στόχος να τεθεί στο 35% ώστε να προστατευθεί η βιομηχανική ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Οι απόψεις τους αντικατόπτριζαν αυτές των χωρών και τομέων της βιομηχανίας, μεγάλων καταναλωτών ενέργειας, που ήταν αντίθετοι σε οποιονδήποτε περιοριστικό στόχο. Ο στόχος θα τεθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όμως δεν θα υπάρξουν συγκεκριμένοι περιορισμοί στις χώρες μέλη.

•     Η επιδείνωση της ξηρασίας θεωρείται μια από τις σημαντικότερες φυσικές καταστροφές. Μόνο στην Ευρώπη η ζημιά από την ξηρασία των τελευταίων 30 χρόνων, υπολογίζεται σε πάνω από 100 δισ. ευρώ.

ΠΗΓΗ