Η κορεατική κρίση μπορεί σύντομα να εκτονωθεί. Αλλά ακόμα και αν το κάνει μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι θα προκύψει και πάλι κάποια στιγμή στο μέλλον. Το... σόου του Κίμ Γιόνγκ έχει ρυθμιστεί για να συνεχίζει. Κάτω από τον παραλογισμό του “χοντρού τύπου” με το κακό κούρεμα που κραδαίνει πυρηνικούς πυραύλους και απαιτεί την προσοχή, υπάρχει μια φλέβα realpolitik που κάνει τον πιο αδίστακτο αμερικανό νεοσυντηρητικό να μοιάζει με την Μητέρα Τερέζα.
Γιατί αυτό συμβαίνει εκεί και τώρα και όχι κάπου αλλού, κάποια άλλη στιγμή; Οι τεκτονικές πλάκες μας δίνουν μια ιδέα. Η κορεατική χερσόνησος βρίσκεται ακριβώς στις γεωπολιτικά σύνορα, και εάν όλη η προσοχή είναι στραμμένη στον ηγέτη της Β. Κορέας, αυτό συμβαίνει μόνο επειδή οι Κινέζοι θέλουν να γίνει έτσι. Η κορεατική κρίση είναι μόνο ένα σκηνικό ενός πολύ μεγαλύτερου “θεάτρου”.
Η κυρίαρχη γεωπολιτική θέση της Αμερικής είναι ουσιαστικά μια κληρονομιά από την πρώτη μεγάλη Ωκεανική Αυτοκρατορία, δηλαδή την μεγάλη Βρεταννία, που ιδρύθηκε πριν αυτή καταπέσει. Και οι δύο αυτοκρατορίες του ωκεανού εκθειάζουν τις αρχές που οριοθετούνται στις θεωρίες του Alfred Thayer Mahan, δηλαδή ότι η θάλασσα είναι ο βασιλικός δρόμος της αυτοκρατορίας.
Για να διατηρήσει η Αμερική την παγκόσμια κυριαρχία του - και υποθέτοντας προς το παρόν ότι δεν θα καταρρεύσει από μόνη της - δύο πράγματα είναι απαραίτητα: α) Η πρόληψη της ενοποίησης της Ευρασίας σε ένα ενιαίο κράτος ή μια γιγαντιαία πανίσχυρη συμμαχία, και β) ο αποτελεσματικός έλεγχος του σώματος του νερού που περιβάλλει την Ευρασία.
Το πρώτο από αυτά είναι ουσιαστικά η επέκταση σε παγκόσμια κλίμακα της παλιάς βρετανικής πολιτικής για την πρόληψη της ενοποίησης της ηπειρωτικής Ευρώπης, μια πολιτική που ακολούθησε με επιτυχία κατά τη διάρκεια των αιώνων με την υποστήριξη κάθε ηπειρωτικής δύναμης που αντιτίθεται στην όποια άλλη δύναμη τότε ήταν κυρίαρχη, είτε ήταν των Αψβούργων στην Ισπανία, στη Γαλλία του Ναπολέοντα, ή στην Γερμανία.
Με δεδομένο το πόσο διαφορετικά και φυσικά διαιρεμένα και εριστικά είναι τα κράτη, οι λαοί, και φορείς της Ευρασίας αυτό δεν είναι πάρα πολύ δύσκολο. Η κύρια απειλή για την αμερικανική κυριαρχία σε αυτό το πλαίσιο είναι η συνάντηση των δύο κύριων δυνάμεων της Ευρασίας, της Ρωσία και της Κίνα, αλλά ακόμη και αυτό εξακολουθεί να αφήνει πολλά περιθώρια για αντίρροπες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Ευρώπης, της Ινδίας και τη Μέσης Ανατολής.
Το δεύτερο σημείο – ο έλεγχος των θαλασσών – αποτελεί μεγαλύτερη πρόκληση, δεδομένου ότι τίθεται το ζήτημα της άμεσης πρόσβασης στο μέσο της δύναμης της Αμερικής, δηλαδή τον ωκεανό.
Απλωμένο κατά μήκος των ακτών της Ασίας, της Ευρώπης και της Αφρικής, το ωκεάνιο σώμα είναι απίστευτα μεγάλο και θα μπορούσε, θεωρητικά, να απαιτήσει τεράστιους πόρους για τον έλεγχο. Ευτυχώς για τον Θείο Σαμ τα περισσότερα από τα έθνη που βρέχονται από τα νερά του είναι αδύναμα και μικρά, ή συναινούν στην αμερικανική ηγεμονία.
Ο μεγαλύτερος παραδοσιακός αντίπαλος στην αμερικανική ισχύ - η Ρωσία – δεν έχει μεγάλη πρόσβαση στους ωκεανούς του κόσμου. Σε καλύτερη θέση είναι τα ευρωπαϊκά έθνη, η Ινδία, και η Κίνα. Αλλά η Ευρώπη είναι διχασμένη, ειρηνιστική, και φιλοαμερικανική. Η Ινδία είναι υπανάπτυκτη και δεν έχει φιλοδοξίες αυτή τη στιγμή.
Το μόνο ισχυρό έθνος που μπορεί να διεκδικήσει τον έλεγχο των ωκεανών είναι η Κίνα. Στην πραγματικότητα, τα μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμoύ και των εργοστασίων του βρίσκονται δίπλα σε αυτούς. Αυτή είναι η κύρια και μόνη πραγματική απειλή για την ηγεμονία της Αμερικής. Μία Κίνα, που έχει τόση ναυτική δύναμη και πρόσβαση στις θάλασσες όπως η Αμερική θα τελείωνε ουσιαστικά την αμερικανική ηγεμονία και θα μπορούσε ξεκινήσει μια διαδικασία όπου θα βλέπαμε τους ωκεανούς να μετατρέπονται από μια αμερικανική επιχείρηση δικτύου καναλιών σε μια ελεγχόμενη από τους Κινέζους τάφρο κάτι το οποίο θα σήμαινε και τον περιορισμό της δύναμης της Αμερικής.
Αυτή η γεωπολιτική δυναμική σημαίνει ότι τα μεγάλα νησιά της Ασίας έχουν τεράστια στρατηγική σημασία. Αυτά περιλαμβάνουν το ιαπωνικό αρχιπέλαγος, την Ταϊβάν, και τις Φιλιππίνες. Η Κορεατική χερσόνησος μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως ένα είδος του νησιού.
Οι αδέξιες καταστάσεις της Ταϊβάν και τη Νότιας Κορέα, όπου οι μικρές, πλούσιες δημοκρατίες φοβούνται την βύθιση στην ολοκληρωτική φτώχεια των γειτόνων τους, εξασφαλίζει μια ρεαλιστική αλλά ρηχή συμμαχία με τα συμφέροντα των ΗΠΑ που θα συνεχιστεί για το εγγύς μέλλον.
Οι Φιλιππίνες όμως είναι μια πιο ιδιαίτερη περίπτωση, αφού έδιωξαν τις βάσεις των ΗΠΑ μετά την έκρηξη του ηφαιστείου Pinatubo το 1991. Ο ακρογωνιαίος λίθος για την αμερικανική θέση στην Ασία παραμένει Ιαπωνία. Το ιαπωνικό αρχιπέλαγος εκτείνεται 1.850 μίλια από το νησί Σαχαλίνη στην περιοχή της Ταϊβάν. Αυτό είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην κινεζική δύναμη.
Η Ιαπωνία είναι επίσης απαραίτητη για την Αμερική σε ένα ψυχολογικό τρόπο. Η θέση της Αμερικής στην Ευρώπη βασίζεται στην πτώση της Γερμανίας, που ουσιαστικά όμως επετεύχθη με τη νίκη των Ρώσων και το αυτοκτονικό πείσμα των Βρετανών, που τους κόστισε την αυτοκρατορία τους. Αντίστοιχα, για την Ασία πιστεύουν ότι η ήττα της Ιαπωνίας και η στρατηγική θέση αυτή τους έδωσε στην Ασία ήταν κάτι που επετεύχθη από τους ίδιους.
Πίσω από αυτή την αμερικανική άποψη, είναι η ιδέα ότι οι Ιάπωνες είναι - ή τουλάχιστον ήταν - η ελίτ της Ασίας, και ότι η ήττα τους αντιπροσώπευε μια άμεση μεταφορά της ηγεμονίας στην Ασία από το Παλάτι του Αυτοκράτορα στο Λευκό Οίκο. Αυτή η ιδέα, βέβαια, είναι εντελώς εσφαλμένη. Καθώς τα γεγονότα που ακολούθησαν απέδειξαν ότι η Ιαπωνία μπορεί στην πραγματικότητα να ήταν ο αδύναμος κρίκος στην αλυσίδα της Ασίας.
Ενώ η Ιαπωνία άρπαξε την ευκαιρία για να παραδοθεί στην Αμερική το 1945, η μικρή Βόρεια Κορέα, με τη βοήθεια μίας εξαντλημένης και πολύ πρόσφατα κομμουνιστικοποιημένης Κίνας, απέκρουσε την αμερικάνικη ισχύ στον πόλεμο της Κορέας, του Βιετνάμ και τα αποτελεσματικά νίκησε τις ΗΠΑ, αναδεικνύοντας τις ρωγμές και τις αδυναμίες στην αμερικανική κοινωνία, αλλά και αποσταθεροποίησε μόνιμα το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Σε σύγκριση με τους Κινέζους, τους Κορεάτες, ακόμα και του Βιετναμέζους, οι Ιάπωνες είναι ένας πιο ήπιος, πιο ευαίσθητος, και δειλός λαός. Ως νησιώτες είχαν πάντα μια παράξενη ευλάβεια για ό, τι οι θεοί αποφάσισαν να πλυθώ στις ακτές τους, είτε πρόκειται για ένα βουδιστικό είδωλο ή έναν Βρετανός ναύτης.
Οι Ασιάτες της Κίνας και των άλλων χωρών όμως, αντιθέτως, είναι ουσιαστικά το προϊόν μιας γης χωρίς σαφή όρια και εμπόδια. Αυτό είναι επίσης ένα περιβάλλον που ευνοεί ένα συγκεκριμένο και ασταμάτητο Μεγάλο μοτίβο της κινεζικής ιστορίας.
Εν ολίγοις, αυτό είναι μια ρυθμική εναλλαγή των περιόδων πολεμικών συγκρούσεων, με περιόδους αυστηρού συγκεντρωτισμό και επιβολής μίας υπερ-περίτεχνης ιεραρχίας. Αυτό συνεχίζεται για περισσότερα από 3000 χρόνια.
Ήταν αυτό το κινέζικο μοντέλο, μαζί με την νησιώτικη νοοτροπία της Ιαπωνίας, που δημιούργησε επίσης την προσωρινή ψευδαίσθηση της ιαπωνικής ηγεμονίας στην Ασία. Η μία χώρα αποδέχτηκε κάθε καινοτομία που ήταν διαθέσιμη στο ζενίθ της βικτωριανής παγκοσμιοποίησης, ενώ η άλλη την ίδια περίοδο βίωνε μία κατάσταση χάους, φαγωμάρας, και τον συγκρούσεων. Ακόμη και με αυτά τα πλεονεκτήματα, οι Ιάπωνες έχασαν, όταν τελικά επιχείρησαν μια πλήρη εισβολή της Κίνας, στο ζενίθ της δικής τους δύναμης.
Η ουσία από όλα αυτά είναι ότι, αν και οι Ιάπωνες δικαιολογημένα φημίζονται ως πολεμιστές, οι Κορεάτες και οι Κινέζοι έχουν κοπεί από μια ακόμα πιο σκληρή και πιο επιθετική στρατιωτική μήτρα. Επίσης, είναι λιγότερο πιθανό να υπνωτιστούν από τον δυτικό πολιτισμό.
Δημήτρης Παπαγεωργίου
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου