του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Να ανακεφαλαιώσω συνοπτικά εδώ όσα μέχρι σήμερα με διάφορα κείμενά μου έχω σημειώσει. Από την ώρα που οι ΗΠΑ εξασφάλισαν επάρκεια αλλά και δυνατότητα εξαγωγής ενέργειας, λόγω κοιτασμάτων σχιστολίθων και αμμόλοφων του Καναδά, έχει αισθητά μειωθεί το ενδιαφέρον τους για την Μέση Ανατολή. Συνακόλουθα βελτιώνονται οι σχέσεις τους με το Ιράν ενώ απεξαρτώνται από τα καπρίτσια της Σαουδικής Αραβίας κι από την έμμεση υποχρέωση να στηρίζουν τις όποιες της – και θρησκευτικές, αν και αντι-δυτικές ακόμη – επιδιώξεις.
Με την συνετή πολιτική του Σιίτη Αγιατολλάχ Σιστανί από τη Νατζέφ του Ιράκ, βρέθηκε ένας τρόπος συμβίωσης Σουνιτών και Σιιτών στη χώρα αυτή και σχηματίσθηκε κυβέρνηση. Όλα αυτά οδήγησαν σταδιακά στην αλλαγή του πολιτικού χάρτη της Μέσης Ανατολής. Όπως δήλωσε και ο Βασιλιάς Αμπντάλλα της Ιορδανίας, «υπάρχει μια σιιτική περικύκλωση της περιοχής». Εννοούσε πως χώρες όπως το Ιράν, το Ιράκ, η Συρία (με το φιλοσιιτικό καθεστώς Ασάντ) και ο Λίβανος (με την κυριαρχία της Χετζμπολάχ) αντανακλούσαν πλέον τα συμφέροντα της πάλαι ποτέ διωκόμενης και περιθωριοποιημένης αντι-σουνιτικής αυτής δύναμης.
Ο πανικός της Σαουδικής Αραβίας εκφράσθηκε και στην Αίγυπτο, στηρίζοντας το στρατιωτικό καθεστώς του στρατηγού Σίσι, εγκαταλείποντας την εκλογικά πανίσχυρη μουσουλμανική αδελφότητα (που οι ίδιοι κατά το παρελθόν είχαν βοηθήσει να ιδρυθεί) φοβούμενοι πιθανή τους ηγεμονία στον μουσουλμανικό κόσμο. Σε όλα αυτά προστέθηκε και η προσάρτηση από την Ρωσία της Κριμαίας, που άνοιξε τους Ασκούς του Αιόλου, συντρίβοντας την διεθνή συναίνεση περί απαραβιάστου των συνόρων κρατών που αναδείχθηκαν μετά την κατάρρευση παλαιών προπολεμικών συνομοσπονδιών.
Όλα αυτά μας οδηγούν στα φαινόμενα των τελευταίων εξελίξεων. Αποτυγχάνοντας να εμπλέξουν την Δύση στον στόχο των ακραίων ισλαμιστών, με εμπλοκή των Ουαχάμπις της Σ. Αραβίας, να ανατραπεί ο Ασάντ και να δημιουργηθεί στην Συρία ένα σκοτεινό καθεστώς τύπου Λιβύης, ήταν φυσικό οι ακραίοι ισλαμιστές να ψάξουν για άλλες διεξόδους. Ηδη είχαν κυκλοφορήσει λογής σενάρια για ενδεχόμενο σπάσιμο του Ιράκ στα τρία και για μια πιθανή διχοτόμηση της Συρίας. Με την διαφορά πως αυτές οι εκδοχές προυπέθεταν συμμετοχή ΗΠΑ και Τουρκίας στις εξελίξεις και ελεγχόμενες μετεξελίξεις. Προφανέστατα οι ισλαμιστές πρόλαβαν τις επίσημες κυβερνήσεις, εκμεταλλευόμενοι την διαφαινόμενη ανοχή τους σε αλλαγές συνόρων.
Μόνο που τώρα τα ζητήματα περιπλέκονται. Η Τουρκία δύσκολα θα ανεχθεί τετελεσμένα. Με ομήρους μάλιστα διπλωμάτες της αλλά και με την σύσταση αφ’ ενός Κουρδικού κράτους στα σύνορά της αλλά και ενός καθεστώτος ακραίου Ισλάμ δίπλα της (B.A. Συρία) που θα κλείνει το μάτι στους δικούς της, μετριοπαθείς για την ώρα, μουσουλμάνους. Εξ’ ίσου το Ιράν δεν μπορεί να επιτρέψει στην Σαουδική Αραβία να αντιστρέψει την ροή των πραγμάτων κατορθώνοντας να κυριαρχήσει και πάλι στην περιοχή – αλλά και γενικότερα στον ισλαμικό κόσμο. Η εμπλοκή – πιθανότατα ένοπλη – Τουρκίας και Ιράν στις εξελίξεις είναι μάλλον αναπόφευκτή. Με τις ΗΠΑ να παρέχουν διευκολύνσεις αλλά και αεροπορική στήριξη σε χθεσινούς της αντιπάλους (Ιράν) η ψυχρούς φίλους (είναι γνωστό πως η σχέση της με την Τουρκία δεν είναι και στα καλύτερά της).
Η ταπείνωση της κυβέρνησης Ομπάμα από την ανταλλαγή αιχμαλώτων με τους Ταλιμπάν δεν μπορεί να συμπληρωθεί με μια πλήρη κατάρρευση στο Ιράκ. Απλά, η σχέση με την Σαουδική Αραβία θα φθάσει στο χειρότερο σημείο, το καθεστώς Σίσι στην Αίγυπτο θα περάσει δύσκολες ώρες, ο Ασάντ θα ανακουφισθεί αισθητά από τις μέχρι τώρα αμφισβητήσεις που υφίστατο, ενώ και στο Αφγανιστάν το Ιράν θα κληθεί να παίξει ενεργότερο ρόλο (για στήριξη των πολυπληθών σιιτών Χαζάρας στο κέντρο της χώρας).
Η Ιορδανία δύσκολα θα αποφύγει εντάσεις από τις νέες ανακατατάξεις ενώ και το Πακιστάν θα βρεθεί στο μέσο του κυκλώνα. Η αναγγελία των Σουνιτών του Κασμίρ πως θα επιδιώξουν μια εξέγερση-προέλαση σαν αυτή σε Συρία-Ιράκ θα βάλουν εντονότερα στο παιχνίδι την Ινδία, θα δοκιμασθούν οι σχέσεις της νέας της Ινδουιστικής εθνικιστικής κυβέρνησης Μόντι με τα 120 εκ. μουσουλμάνων υπηκόοων της αλλά και το Πακιστάν θα χρειασθεί να τοποθετηθεί ξεκάθαρα απέναντι στους δικούς του ζιχαντιστές. Εκτός πλάνου εξελίξεων δεν μένει σίγουρα η Ρωσία. Ο Καύκασος δεν είναι ήσυχος με αυτά που συμβαίνουν, οι Τατάροι της Ουκρανίας αλλά και οι μουσουλμάνοι στις περιοχές Βόλγα – Ουραλίων θα αντιμετωπίσουν εσωτερικές εντάσεις αλλά και ισχυρή καχυποψία από όλους τους υπόλοιπους. Η Βόρεια Αφρική, τέλος, με σημαντική κληρονομιά σιιτικών συμπαθειών αλλά και με λεπτές τις ισορροπίες ανάμεσα στις δύο θρησκευτικές ενδο-μουσουλμανικές κοινότητες κινδυνεύει να βρεθεί στο επίκεντρο σημαντικών εντάσεων. Οσο για τις σιιτικές κοινότητες σε ανατολική Σαουδική Αραβία, σε Υεμένη και στα κράτη του Κόλπου (ιδιαίτερα στο Μπαχρέιν) δύσκολα θα αποδεχθούν μια εκ νέου, βίαιη και πάλι, περιθωριοποίησή τους.
Το καζάνι λοιπόν βράζει. Και μας αφορά όλους. Να μην ξεχνάμε πως εμπλοκή της Τουρκίας και ριζοσπαστικοποίηση των εκεί ισλαμιστών θα έχει αντανάκλαση και άμεσες συνέπειες στη Θράκη αλλά και στους υπόλοιπους πιστούς του Ισλάμ που ζούν στην Ελλάδα. Το ζήτημα απαιτεί προσοχή και επαγρύπνηση από κάθε αρμόδιο…
Στο μέτωπο της ενέργειας αναπόφευκτα οι τιμές του πετρελαίου θα τσιμπήσουν προς τα πάνω. Αν το Ιράκ καταρρεύσει όλα τα premium που μπαίνουν για πετρελαικά ρίσκα θα ενεργοποιηθούν. Οι τιμές του αργού έτσι θα αυξηθούν πάνω από 2 δολάρια. Αν υπάρξει ανάφλεξη στον Κόλπο, με την όποια εμπλοκή του Ιράν, τα premiums θα ανεβούν ακόμη παραπάνω. Σε περίπτωση μάλιστα ανάφλεξης και στη Βόρεια Αφρική, τα πράγματα θα γίνουν εξαιρετικά δύσκολα. Τα αποθέματα της Ρωσίας δεν φθάνουν για να καλύψουν τις όποιες ελλείψεις, ενώ Κίνα και Ιαπωνία, με σοβαρά συμβόλαια με το Ιράν, θα υποχρεωθούν να στραφούν στις αγορές του Μαγκρέμπ και του ανατολικού και δυτικού Ατλαντικού. Μοναδικό θετικό στοιχείο είναι η αναδυόμενη επάρκεια των ΗΠΑ που θα εξισορροπήσει κάποιες πιέσεις. Όχι όμως όλες. Το πρόβλημα δεν θα είναι οι τιμές τότε της ενέργειας. Αλλά η επάρκειά της. Αν θα υπάρχει δηλ. διαθέσιμο πετρέλαιο – και αέριο. Χώρες με σημαντικά συναλλαγματικά αποθέματα θα βρίσκονται σε ιδιαίτερα πλεονεκτική θέση. Για τον καθένα γίνεται φανερό πόσο δύσκολα θα είναι τα πράγματα για την χώρα μας.
Αν ο κόσμος βρεθεί, σχετικά απότομα, δίχως ενέργεια πολλοί θα καταλάβουν γιατί ήταν για χρόνια απαραίτητη η παρουσία της Δύσης στη Μέση Ανατολή!!
* Ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος υπήρξε για πολλά χρόνια Βουλευτής, Υπουργός και Δήμαρχος Πειραιά. Από το 1994 έχει εγκαταλείψει την πολιτική κι απασχολείται στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, στην ενημέρωση και στον πανεπιστημιακό χώρο. Έχει διδάξει σε ΗΠΑ, Ρωσία και Ελλάδα ενώ υπήρξε visiting scholar του Κολλεγίου St. Edmund's του Πανεπιστημίου του Cambridge και δύο φορές εταίρος δημόσιας πολιτικής του μεγάλου ερευνητικού κέντρου Woodrow Wilson Center της Ουάσινγκτον. Διετέλεσε σύμβουλος της Ρωσικής Κυβέρνησης για ζητήματα Ανταγωνισμού και Απελευθέρωσης των Αγορών. Τώρα διευθύνει το Ινστιτούτο Διπλωματίας του Αμερικανικού Κολλεγίου της Ελλάδας (Deree) και διδάσκει Επικοινωνία και Ανάλυση Ρίσκου στον Πανεπιστήμιο του Καλίνινγκραντ (πρ. Konigsberg) στη Ρωσία.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου