Η πάλαι ποτέ κραταιά Βρετανική Αυτοκρατορία και η χαμένη τιμή της που απωλέσθηκε μαζί με τα εδάφη της. Η συρρίκνωση και το μεγάλο στοίχημα του δημοψηφίσματος
"O ήλιος ποτέ δεν δύει στη Βρετανική Αυτοκρατορία". Το μοτίβο των Βρετανών για τον 19ο και 20ο αιώνα. Κατά πόσο αυτό ισχύει σήμερα; Καθόλου. Μετά το τέλος του Β' Π. Πολέμου η Βρετανική Αυτοκρατορία συρρικνώνεται και πλέον, βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στη Δύση της.
Στις 18 Σεπτεμβρίου οι Σκωτσέζοι ψηφίζουν για την ανεξαρτησία τους. Ένα πιθανό ΝΑΙ, θα αλλάξει εντελώς τα δεδομένα για το νησί.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, λίγο πριν την εκκίνηση του δημοψηφίσματος φέρνουν τη θετική ψήφο μπροστά έναντι της αρνητικής, αυξάνοντας την πιθανότητα αυτονόμησης μετά από 307 χρόνια "ενότητας" με τους Άγγλους. Όλα βέβαια, είναι οριακά.
Η κοινή γνώμη φαίνεται πως στρέφεται υπέρ της ανεξαρτησίας, ωστόσο πολλοί δήλωναν αναποφάσιστοι μέχρι την τελευταία στιγμή εκφράζοντας ανησυχίες για το οικονομικό μέλλον της χώρας των κιλτ.
Ο Economist έγραφε την προηγούμενη εβδομάδα ότι "οι Σκωτσέζοι την τελευταία στιγμή θα ψηφίσουν χρησιμοποιώντας σωστά το κεφάλι τους", από την άλλη όμως ουδείς μπορεί να μην λάβει στα σοβαρά τους οπαδούς του "ναι" και το κόμμα SNP, που καλούν προς απόσχιση εδώ και τώρα.
Υπάρχει όμως ρεαλιστικός λόγος και έρεισμα για να μιλάμε εν έτει 2014 για μια πραγματική "Βρετανική Αυτοκρατορία"¨;
Πράγματι, στο παρελθόν η γεωστρατηγική και στρατιωτική κυρίως δύναμη της ήταν αδιαμφισβήτη. Από τη νίκη των συμμάχων και μετά όμως, ο όρος μάλλον φαντάζει ανέκδοτο.
Οι Βρετανοί ήταν κάποτε οι αποικιστές των ΗΠΑ και εκείνοι που έδωσαν ζωή στις Πολιτείες. Πλέον παρουσιάζονται τόσο εξαρτημένοι από την κυβέρνηση Ομπάμα, που όπως πολύ σωστά παρατηρεί το πολιτικό περιοδικό "Politico", μοιάζουν εκείνοι να καθίστανται μια ακόμα αποικία των Αμερικανών.
Η διαδικασία συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας, είναι αργή και βασανιστική. Η Μεγάλη Βρετανία είχε κάποτε στον έλεγχο της 57 αποικίες ανά τον κόσμο και ήταν η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη. Οι περιοχές ελέγχου της εξαπλώνονταν από την Αυστραλία και την Ινδία, μέχρι τον Καναδά.
 |
Σύμφωνα με τον Βρετανό ερευνητή και εθνολόγο, Stephen Luscombe η Αυτοκρατορία των Λιονταριών εξουσίαζε το 20% του πληθυσμού του τότε πλανήτη και είχε στην κατοχή της το 25% των εδαφών της Γης.
Η διάδοση της αγγλικής γλώσσας ήταν ένα επακόλουθο, όπως και η δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών που έμελλε να κυριαρχήσουν στον πλανήτη οικονομικά και στρατιωτικά, παίρνοντας κατά κάποιο τρόπο τη θέση της Μεγάλης Βρετανίας.
Δημιούργησε επίσης νέες οικονομικές ζώνες για την εποχή, κάνοντας τη λίρα το κυρίαρχο νόμισμα. Σε πολλά κράτη, οι Βρετανοί άλλαξαν το πολιτικό σύστημα εγκαθιδρύοντας τις δικές τους πολιτικές και εκπαιδευτικές δομές.
Από την άλλη, η Αυτοκρατορία φρόντιζε να εκμεταλλεύεται τον ορυκτό πλούτο και τους φυσικούς πόρους των εδαφών που ήλεγχε για λογαριασμό φυσικά του Λονδίνου.
Σήμερα, η Μεγάλη Βρετανία διατηρεί στην κατοχή της μόλις 14 νησιά. Ανάμεσα τους είναι οι Παρθένοι Νήσοι στην Καραϊβική και το σύμπλεγμα νησιών Pitcairn στον νότιο Ειρηνικό.
Είναι γεγονός πως η Βρετανία έχει εδώ και δεκαετίες σταματήσει να λειτουργεί και να συμπεριφέρεται σαν Αυτοκρατορία. Η ιμπεριαλιστική πολιτική σε ότι αφορά τουλάχιστον το στρατιωτικό σκέλος ανήκει στο παρελθόν ενώ κατά τον Β. Παγκόσμιο Πόλεμο, ο ιαπωνικός στρατός που έφτασε μέχρι την Ινδία και την Αυστραλία, προκάλεσε τεράστιο πλήγμα στο γόητρο και τη δύναμη των Άγγλων. Πριν την ήττα της Ιαπωνίας φυσικά, το 1945.
Η εθνικιστική πολιτική της Αγγλίας τερματίστηκε μετά την αποχώρηση της από την Ινδία και το Πακιστάν, το 1947.
Ρωσία, Πούτιν και Νήσοι Φώκλαντ
Πολλοί λένε ότι η επίσημη πτώση της Αυτοκρατορίας ήρθε τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους όταν για πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι Βρετανοί παραδέχθηκαν στην Ουάσινγκτον ότι δεν έχουν πια τα χρήματα ή τα στρατεύματα για να υπερασπιστούν την Ελλάδα ή την Τουρκία έναντι της νέας Σοβιετικής απειλής του Πούτιν και των θερμών επεισοδίων στην Ουκρανία. Σενάριο ακραίο, αλλά η παραδοχή είναι και αποδοχή αδυναμίας.
Κάπως έτσι, η Βρετανία δεν είναι πλέον ο κρισιμότερος παράγοντας σταθερότητας για τον δυτικό κόσμο με τους Γάλλους και κυρίως τους Γερμανούς να έχουν πάρει τα ηνία.
Ωστόσο, η πτώση δεν ήταν αναίμακτη. Το 1942, ο Winston Churchill είπε:
"Δεν έγινα πρωθυπουργός παρά τη Βασίλισσα για να προεδρεύσω στις μέρες τις εξαφάνισης της Βρετανικής Αυτοκρατορίας". Χρόνο με τον χρόνο όμως οι Άγγλοι άρχισαν να φεύγουν από την Αφρική και το Χονγκ Κονγκ που παραχώρησαν στην Κίνα το 1997.
Ο μόνος πόλεμος που διεξήχθη ήταν στα νησιά Φώκλαντ το 1982 όταν και δόθηκε μάχη με την Αργεντινή. Σε δημοψήφισμα που διεξήχθη κατά το διήμερο 10-11 Μαρτίου 2013 οι κάτοικοι ψήφισαν σε ποσοστό 99,8% να παραμείνουν βρετανικό υπερπόντιο έδαφος. Η νίκη, μετράει ακόμα.
Ποια είναι η δυναμική του δημοψηφίσματος των Σκωτσέζων
Σήμερα, η επιρροή που ασκεί η Βρετανία στις παγκόσμιες εξελίξεις απειλείται ασχέτως αποτελέσματος σε ό,τι αφορά το δημοψήφισμα της Σκωτίας. Αν η Σκωτία αποφασίσει να βασίσει τον δρόμο της σαν ανεξάρτητο κράτος, η πτώση θα εντατικοποιηθεί. Αποδυναμώνεται για παράδειγμα η ισχύς του Βρετανικού βέτο στις συνεδριάσεις του ΟΗΕ, όπως έχει συμβεί και με τη Γαλλία που έχει χάσει τις αποικίες της.
Έθνη μεγαλύτερα και ισχυρότερα από τη Βρετανία, όπως η Ινδία, η Βραζιλία, η Νότια Αφρική, θα αμφισβητήσουν το Βρετανικό βέτο σε ζητήματα ενέργειας που έχουν να κάνουν με την Κίνα, τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, και σχετικά με ζητήματα που αφορούν στους πυρηνικούς εξοπλισμούς.
Το δημοψήφισμα των Σκωτσέζων έχει επίσης πολλαπλές επιρροές στις αποσχιστικές ομάδες και δυνάμεις που εντοπίζονται κυρίως στην Ασία. Παράδειγμα είναι η Ταΐβάν που αποζητά την ανεξαρτητοποίηση της από τη "μαμά" Κίνα.
Η κυβέρνηση της Taipei έχει ανοίξει γραφείο εκπροσώπησης στο Εδιμβούργο συσφίγγοντας τις διπλωματικές της σχέσεις με τη Σκωτία.
Στην Κίνα, η μειονότητα των Uighur μάχεται επίσης για την ανεξαρτησία της και την αυτονόμηση της περιοχής της. Και εκείνοι επικαλούνται την κίνηση των Σκωτσέζων και ζητούν να τους επιτραπεί δημοψήφισμα.
Και φυσικά, το ίδιο ισχύει και για τους Βάσκους και τους Καταλανούς στην Ισπανία, τους κατοίκους του Κεμπέκ στον Καναδά και τους Κούρδους στο Ιράκ, στο Ιράν και στην Τουρκία. Η περίπτωση της Παλαιστίνης πηγαίνει πιο πίσω χρονικά και αποτελεί μία περίπτωση μόνη της.
Αξίζει βέβαια να υπογραμμιστεί ότι η κάθε μειονοτική αποσχιστική τάση είναι διαφορετική και φέρει τα δικά της εθνικά, πολιτικά ή οικονομικά χαρακτηριστικά.
Οι ειδικοί εκτιμούν πάντως πως οι Άγγλοι θα έπρεπε να είχαν φροντίσει περισσότερο τη Σκωτία τα προηγούμενα χρόνια πριν γιγαντωθούν οι αποσχιστικές τάσεις.
Όπως ξέρουν όσοι έχουν δει τουλάχιστον το... Braveheart, το αίτημα ανεξαρτησίας των Βορείων του Μεγάλου Νησιού χρονολογείται αιώνες πριν. Η "Σκωτσέζικη Εθνική Ομάδα" δημιουργήθηκε το 1921 και έθεσε τις δυνάμεις της στο πλευρό των Ιρλανδών. Η "Ομάδα" μεταμορφώθηκε στο "Εθνικό Κόμμα" το 1934 (Scottish National Party) και το 1968 πίεσε τους Βρετανούς να εκχωρήσουν την εσωτερική πολιτική της χώρας στους ίδιους τους Σκωτσέζους.
Η αυτονομία διεκδικήθηκε με πιο στέρεους όρους το 1979 με δημοψήφισμα κατά το οποίο το 52% των Σκωτσέζων είπαν "ΝΑΙ" στα νέα προνόμια που δέχονταν. Παρόλα αυτά, οι Βρετανοί αμφισβήτησαν για τεχνικούς λόγους το αποτέλεσμα και αρνήθηκαν να δώσουν την εσωτερική πολιτική.
Νέο δημοψήφισμα έγινε το 1997 και το αποτέλεσμα ήταν συντριπτικό υπέρ του "ΝΑΙ", με 74% αυτή τη φορά.
Η Σκωτσέζικη Βουλή ξεκίνησε να λειτουργεί την ίδια χρονιά. Το SNP δημοσίευσε το μανιφέστο του το 2007 με το οποίο αρχικά ζήτησε το σημερινό δημοψήφισμα.
Αν οι Σκωτσέζοι που το "ΝΑΙ" στην ουσία θα δώσουν το έναυσμα για να ξεκινήσουν οι ομιλίες για την απόσχιση της χώρας από τη Μ. Βρετανία, κάτι που μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια.
 |
Ζητήματα που πρέπει να διευθετηθούν είναι η θέση της Σκωτίας στην Ε.Ε., αν θα μπει και με ποιους όρους, η θέση της στο ΝΑΤΟ και η οικονομική της πολιτική ως προς το νόμισμα που θα υπάρχει στη χώρα. Οι εκτιμήσεις αναφέρουν πάντως ότι πολύ δύσκολα η Σκωτία θα δεχτεί να μπει στο Ευρώ.
Η ανεξαρτησία επηρεάζει όμως και τα στρατεύματα της Αγγλίας καθώς θα πρέπει να αποσυρθούν οι βάσεις από τον Βορρά, εκεί όπου βρίσκονται και τα πυρηνικά υποβρύχια του Βρετανικού στρατού.
Επίσης, Βρετανοί και Σκωτσέζοι πρέπει να συμφωνήσουν για το πώς θα διευθετηθεί το χρέος της Μ. Βρετανίας που για την ώρα είναι κοινό. Μεταξύ άλλων, οι Άγγλοι θα χάσουν και το δικαίωμα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων πετρελαίου που γεωγραφικά ανήκουν στη Σκωτία.
Και τέλος, θα πρέπει να γίνει νέα συμφωνία για τα χωρικά ύδατα. Πράγμα πολύ μα πολύ δύσκολο.
Ερωτηματικό είναι το αν θα παραμείνουν ανοιχτά τα σύνορα ανάμεσα στα δύο κράτη για ελεύθερη μετακίνηση Βρετανών και ξένων ενώ η Βασιλική Οικογένεια θα χάσει και το πολυτελές εξοχικό της, το Balmoral Castle στα Highlands.
Το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP) έχει ορίσει προσωρινά την 24η Μαρτίου 2016 ως Μέρα Ανεξαρτησίας της χώρας.
Η οικονομική κρίση στη Σκωτία
Η Σκωτία αποτελεί το 10% περίπου του πληθυσμού και του ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου.
Τα τελευταία χρόνια τα υψηλά επίπεδα κοινωνικής ανισότητας εντείνονται και για πρώτη φορά πλησιάζουν εκείνα της δεκαετίας του ’30.
Ένα εκατομμύριο Σκωτσέζοι και ένα στα πέντε παιδιά ζούνε σε συνθήκες φτώχειας. Η ανεργία και η ελαστική εργασία καλπάζουν. Από το 2009 οι μισθοί έχουν πέσει κατά 8%.
Η απασχόληση στο βιομηχανικό τομέα στη Γλασκόβη κατέρρευσε και από την άλλη, μεταξύ 2011 και 2013, οι 100 πιο πλούσιοι Βρετανοί αύξησαν τον πλούτο τους κατά 3 δις λίρες. Οι απάτες των πλουσίων και των πολιτικών ελίτ προκαλούν συχνά-πυκνά το λαϊκό αίσθημα και πυροδοτούν πολλαπλές αντιδράσεις.
Οι Σκωτσέζοι διαμαρτύρονται για την οικονομική πολιτική της Αγγλίας και για τη φορολογία που όπως λένε, δεν τους αξίζει και δεν προκύπτει από μια Βουλή που έχουν εκλέξει οι ίδιοι.
Ερωτήματα που προκύπτουν:
Θα είναι η Σκωτία μέλος της Ε.Ε.;
Σταδιακά ναι. Σύμφωνα με το στρατόπεδο του "ναι", "η συμμετοχή της Σκωτίας στην Ε.Ε. θα είναι ασφαλής" τη στιγμή της ανεξαρτησίας. Μπορεί αυτό όμως να μη συμβεί τόσο γρήγορα όσο αφήνουν να εννοηθεί η καμπάνια υπέρ της ανεξαρτησίας. Όπως πρόσφατα έγραψε η "Καθημερινή" σε ρεπορτάζ της από τις Βρυξέλλες, η "γραμμή" είναι ότι η Σκωτία θα πρέπει πιθανότατα να υποβάλει αίτημα συμμετοχής. Η διαδικασία θα επιβραδυνθεί από τη συζήτηση για ένταξη ή μη στην Ευρωζώνη αλλά και τις ανησυχίες άλλων χωρών, όπως η Ισπανία και το Βέλγιο.
Τι γίνεται με το ΝΑΤΟ
Το στρατόπεδο του "ναι" υποστηρίζει τη συνεχιζόμενη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ, αλλά ο γ.γ. της Συμμαχίας έχει ξεκαθαρίσει πως μια ανεξάρτητη Σκωτία δεν δικαιούται αυτόματα μια θέση στις νατοϊκές δομές. Η Σκωτία θα πρέπει να ξαναϋποβάλει αίτημα ένταξης στο ΝΑΤΟ ως νέο κράτος και η διαδικασία ίσως να διαρκέσει πολλά χρόνια. Ένα περαιτέρω εμπόδιο είναι πως οι Σκωτσέζοι οπαδοί του "ναι" αντιτίθενται στη φιλοξενία του πυρηνικού οπλοστασίου του Ηνωμένου Βασιλείου σε ναυτική βάση στη δυτική ακτή της χώρας.
Ποιο θα είναι το νόμισμα της ανεξάρτητης Σκωτίας;
Τα τρία μεγάλα κόμματα του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν αποκλείσει τη νομισματική ένωση με τη χρήση της στερλίνας. Άλλες εναλλακτικές λύσεις είναι η στερλινοποίηση (η χρήση της, δηλαδή, εκτός όμως επίσης νομισματικής ένωσης), η ένταξη στο ευρώ ή η θέσπιση τρίτου νομίσματος. Τα δύο τελευταία σενάρια θεωρούνται σχεδόν απίθανα καθώς δεν προκρίνονται από πολλούς. Το ζήτημα του νομίσματος πάντως είναι το κεντρικότερο πρόβλημα και αναμένεται να επιλυθεί στους επόμενους μήνες μετά την ψηφοφορία, αν επικρατήσει η απόσχιση από τη Μ. Βρετανία.
Ακόμα κι αν επικρατήσει όμως το "όχι", η Αγγλία θα έχει δεχθεί ένα πολύ ισχυρό "χαστούκι" και θα κληθεί άμεσα να αναθεωρήσει την οικονομική και φορολογική πολιτική της έναντι της Σκωτίας.
ΥΓ. Οι παραπάνω εκτιμήσεις γράφτηκαν πριν την έναρξη της διαδικασίας του δημοψηφίσματος και προτού ανακοινωθεί το τελικό αποτέλεσμα
(Με πληροφορίες από: Economist, Politico Magazine)
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου