Πριν ακόμη η Ελλάδα αποκτήσει την ανεξαρτησία της, η Ρωσία φάνταζε σαν τη χώρα που θα ερχόταν να τείνει χείρα βοηθείας στον κατατρεγμένο λαό της. Μια βοήθεια που στην πραγματικότητα δεν ήρθε ποτέ...
Η επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στη Μόσχα έχει πυροδοτήσει αντιδράσεις, συζητήσεις και εκτιμήσεις για το σκοπό της συνάντησης, αλλά και το κατά πόσο τα αισθήματα του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν είναι αγνά και κινούνται προς την ευνοϊκή για την Ελλάδα κατεύθυνση. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα και το πολιτικό της προσωπικό φλερτάρουν με την παντοδύναμη Ρωσία. Για την ακρίβεια οι ρόλοι του ευεργέτη και του ευεργετημένου χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα και σχεδόν όλες έχουν καταλήξει σε ναυάγιο.
Οι ιστορικοί δεσμοί, η θρησκευτική και μετέπειτα πολιτική συνάφεια μέρους ή του συνόλου των Ελλήνων, έκανε πάντα τη Ρωσία τον πιο ελκυστικό πόλο έλξης για την Ελλάδα. Μια χώρα με την οποία μπορούσε πιο εύκολα να ταυτιστεί και για την οποία δημιουργήθηκαν μέχρι και αιώνιοι θρύλοι και προφητείες. Οι γνωστές ιστορίες που θέλουν το ξανθό, το ομόθρησκο γένος να συντρέχει προς βοήθεια, αρχικά για την απελευθέρωση και εν συνεχεία για την ανάκαμψη του ελληνικού Έθνους, διαπερνούν την ελληνική ιστορία εδώ και 245 χρόνια και βρίσκουν πρόσφορο έδαφος ακόμη και στις μέρες μας.
Από το κίνημα των Ορλωφικών μέχρι την πρόσφατη ιστορία της Κύπρου το 2013, που οδήγησε στο οδυνηρό και πρωτοφανές "κούρεμα" καταθέσεων, η Ρωσία μοιάζει να βρίσκεται πάντα εκεί όταν η Ελλάδα τη ζητήσει, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως ανταποκρίνεται τελικά και με θετικό τρόπο στα αιτήματά της.
Οι ελπίδες για απελευθέρωση πριν την επανάσταση
1770 - Τα Ορλωφικά
Από την περίοδο που στο θρόνο της Ρωσίας βρισκόταν ο Τσάρος Πέτρος ο Α', άρχισε να καλλιεργείται στον ελληνικό πληθυσμό ένας φιλορωσισμός, ενισχυμένος από προφητείες και θρύλους για τη λυτρωτική επέμβαση ενός ομόθρησκου κράτους που θα έσωζε το έθνος των Ελλήνων από τη σκλαβιά. Φυσικά όλα αυτά αποσκοπούσαν στην πρόσβαση της τσαρικής Ρωσίας στη Μεσόγειο και η εξέγερση των ορθόδοξων πληθυσμών στην Οθωμανική αυτοκρατορία έδινε τροφή στα σχέδιά της.
Ήταν στα τέλη του 1768, όταν η τσαρίνα Αικατερίνη Β' ανέθεσε στους ευνοούμενούς της αδερφούς Γκριγκόρι, Αλεξέι και Φίοντορ Ορλώφ την οργάνωση κινήματος στα Βαλκάνια. Όταν ξέσπασε ο ρωσοτουρκικός πόλεμος, η αυτοκράτειρα της Ρωσίας, φρόντισε να προκαλέσει εξέγερση και στα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με τους Έλληνες να πιστεύουν πως ήρθε το τέλος της τουρκοκρατίας και να ξεσηκώνονται, ειδικά στην Πελοπόννησο. Η πρώτη ρωσική μοίρα έφτασε στο Αιγαίο τον Ιούλιο του 1769 και συνοδεύτηκε από μια δεύτερη λίγο αργότερα. Οι επαναστάτες πολιόρκησαν την Κορώνη και με τη βοήθεια Ρώσων κατέλαβαν το Μιστρά. Η καταστροφή τους όμως επήλθε στην Τριπολιτσά, αφού στο μεταξύ ισχυρές δυνάμεις Τουρκαλβανών έφτασαν στην περιοχή και διέλυσαν τους επαναστάτες.
Εκείνη ήταν η στιγμή που οι αδερφοί Ορλώφ και οι ρωσικές δυνάμεις θα εγκατέλειπαν τους Έλληνες στο έλεος της εξοργισμένης Υψηλής Πύλης, αποσύροντας το στόλο τους από την Πελοπόννησο και άλλη μια προφητεία και ελπίδα για το υπόδουλο έθνος θα πνιγόταν στο αίμα και την απογοήτευση.
1790 - Το κίνημα του Λάμπρου Κατσώνη
Η Αικατερίνη η Β' όμως δεν θα άφηνε τα αισθήματα των Ελλήνων για απελευθέρωση ανεκμετάλλευτα ακόμη και μετά την ατυχή κατάληξη των Ορλωφικών. Ο Έλληνας θαλασσομάχος Λάμπρος Κατσώνης ήταν ένας από τους ανθρώπους που πίστεψε στα ειλικρινή αισθήματα της Ρωσίας και ζήτησε τη βοήθειά της. Ο Κατσώνης είχε συμμετάσχει στις επιχειρήσεις του ρωσικού στόλου κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών και μετά τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναστζή εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κριμαία.
Εκμεταλλευόμενος την έναρξη εκ νέου των πολεμικών επιχειρήσεων Ρωσίας - Οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1787, ξεκινά δράση στο Αιγαίο το καλοκαίρι του επόμενου χρόνου. Μέσα σε ένα χρόνο ο Λάμπρος Κατσώνης ελέγχει όλες τις Κυκλάδες και προκαλεί τεράστια ενόχληση στο Σουλτάνο. Στις 17 Μαΐου του 1790, ο στόλος του δέχεται επίθεση από 16 τουρκικά πλοία ανοιχτά της Άνδρου, την οποία και αποκρούει επιτυχώς. Την πρώτη επίθεση όμως ακολουθεί μια δεύτερη με τη βοήθεια 13 ακόμη αλγερινών πλοίων που οδηγεί στη συντριβή του. Κάπως έτσι έμεινε στην ιστορία η φράση: "Αν σ' αρέσει μπάρμπα-Λάμπρο ξαναπέρνα από την Άνδρο".
Όλο αυτό το διάστημα ο Κατσώνης προσέβλεπε στη βοήθεια της Ρωσίας. Η τελευταία όμως, τον άφησε μόνο στο Αιγαίο μετά τη συνθηκολόγηση με τους Τούρκους το 1792. Ο ίδιος μάλιστα θα γράψει αργότερα επιστολή διαμαρτυρίας για την εγκατάλειψη του ελληνικού ζητήματος από τη Ρωσία.
Ο Καποδίστριας και ο τσάρος Αλέξανδρος
1815 - Όταν ο Τσάρος μιλούσε για το δικαιώμα των Ελλήνων να είναι ελεύθεροι
Ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε καταφέρει ήδη πριν να ξεσπάσει η επανάσταση να αναρριχηθεί στην ρωσική ιεραρχία - διετέλεσε και υπουργός εξωτερικών - και να κερδίσει την εύνοια και την εμπιστοσύνη του τσάρου Αλέξανδρου. Είναι χαρακτηριστικό πως το Μάιο του 1815 στη Βιέννη, ο τσάρος μίλησε με τα πιο θερμά λόγια για το ελληνικό ζήτημα, μετά φυσικά από προτροπή του Ιωάννη Καποδίστρια που βρισκόταν μαζί του. Όταν ο σκληροπυρηνικός Μέτερνιχ αντέδρασε λέγοντας πως δεν αναγνωρίζει η Ευρώπη ελληνικό Έθνος, τότε ο τσάρος του απάντησε σε έντονο ύφος: "Οι Έλληνες δια της Θείας Πρόνοιας και της Ευρωπαϊκής αιχμής ενόπλου βοήθειας θέλουν ελευθερωθούν ταχέως και συμφώνως προς τα αρχαία πατρογονικά των δίκαια, θα μείνουν ελεύθεροι, αυτόνομοι και ανεξάρτητοι".
1820 - Ο Αλέξανδρος καταδικάζει την έναρξη της εξέγερσης από τον Υψηλάντη
Μετά από τέτοια ζέση υπέρ των ομοθρήσκων Ελλήνων στη Βιέννη, θα περίμενε κανείς πως η έναρξη της επανάστασης θα έβρισκε σύμφωνη τη Ρωσία. Αντίθετα, ο Αλέξανδρος, καταδίκασε την εξέγερση του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία και έδωσε μάλιστα άδεια εισόδου στον τουρκικό στρατό για τις Ηγεμονίες ώστε να καταπνίξει το κίνημα. Αποτέλεσμα αυτής της νέας στάσης του τσάρου ήταν φυσικά η έντονη διαφωνία του Καποδίστρια και η απομάκρυνσή του από τα ανάκτορα.
1827-1917 - Η Ρωσία φοβάται τη Μεγάλη Ελλάδα
Από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, όλο και περισσότερες ήταν εκείνες οι Δυτικές δυνάμεις που φοβούνταν μια επέκταση του ελληνισμού στο μεγαλύτερο μέρος της μέχρι πρότινος Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στην ανησυχία αυτή και με στόχο μια μικρή και υποτελής Ελλάδα, προσχώρησε και η Ρωσία. Πολύ χαρακτηριστική είναι η άποψη του Ρώσου συγγραφέα Ντοστογιέφσκι που δήλωνε πως "αργά ή γρήγορα η Κωνσταντινούπολη πρέπει να γίνει δική μας" εννοεί της Ρωσία και συμπλήρωνε "Το να αφήσουμε…. ένα τόσο σημαντικό σημείο της οικουμένης [στους Έλληνες]…είναι πλέον αδύνατον". (Πηγή: istorika themata)
Η νεόκοπη Σοβιετική Ένωση και η Ελλάδα
Με την αυγή του 20ου αιώνα η τσαρική Ρωσία μετέβαινε σε ένα νέο για το σύνολο της ανθρωπότητας καθεστώς και ταυτόχρονα δημιουργούσε άλλου είδους προσδοκίες από τους Έλληνες. Στη θέση εκείνων που ανέμεναν βοήθεια από το ομόθρησκο γένος των Ρώσων, βρέθηκαν όλοι όσοι συντάσσονταν με την μαρξιστική ιδεολογία και πίστευαν πως η αναδυόμενη Σοβιετική Ένωση θα έφερνε την επανάσταση και στη χώρα.
1918 - Η αλληλεγγύη του κομμουνιστικού καθεστώτος
Με το τέλος του Α' Παγκοσμίου η Σοβιετική Ένωση εδραίωνε την κυριαρχία της και ξεκινούσε από το μηδέν τις σχέσεις της με τα κράτη της Ευρώπης και του κόσμου. Σε αυτό το πλαίσιο, το πολίτμπιρο αποφάσισε να παραιτηθεί από το Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο που είχε επιβληθεί στην Ελλάδα από τις Μεγάλες Δυνάμεις, μετά το την ήττα στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Παράλληλα, το νέο καθεστώς απάλλασσε την Ελλάδα από το χρέος στον τσάρο που ανερχόταν στο ποσό των 100 εκατ. φράγκων, παραιτούνταν από τα δικαιώματα της στο Άγιον Όριος και τις ιδιοκτησίες του τσάρου σε μια σειρά από ευαγή ιδρύματα στο εσωτερικό της χώρας (ρωσικό νοσοκομείο Πειραιά, σημερινό Τζάνειο). (Πηγή contamee.wordpress)
1920 - Η Σοβιετική Ένωση γυρίζει την πλάτη στην Ελλάδα και στηρίζει τον Κεμάλ
Κι ενώ οι πρώτες επαφές με το σοβιετικό καθεστώς ήταν ευεργετικές για τη χώρα, δεν συνέβη το ίδιο και στη συνέχεια. Με το τέλος του Α' Παγκοσμίου πολέμου υπεγράφη η Συνθήκη των Σεβρών από την οποία η Ελλάδα, ως μέρος των Συμμάχων έβγαινε ιδιαίτερα ωφελημένη. Η Ελλάδα ενσωμάτωνε τη Θράκη, την Ίμβρο και την Τένεδο, ενώ αναλάμβανε τη διοίκηση της Σμύρνης, περιοχή που θα μπορούσε να προσαρτηθεί στη χώρα μετά από δημοψήφισμα με το πέρασμα πέντε ετών.
Η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε να προσυπογράψει τη συνθήκη αυτή, παίρνοντας σαφώς αποστάσεις από τις άλλες Δυνάμεις και στηρίζοντας έμπρακτα τον Κεμάλ Ατατούρκ και το κίνημα των Νεότουρκων. Υπέγραψε συμφωνία με τον Κεμάλ η οποία μετέφερε την πρωτεύουσα του τουρκικού κράτους στην Άγκυρα, επέστρεφε εδάφη που είχε χάσει η Οθωμανική αυτοκρατορία από τη Ρωσία κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1878, ενώ προέβλεπε και οικονομική βοήθεια αξίας 6 εκατ. ρούβλιων στη νέα κυβέρνηση.
1944 - Η ένοχη σιωπή του Στάλιν και η συμφωνία των ποσοστών
Το τέλος του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου σκιαγραφεί ένα σκηνικό ρήξης στην Ελλάδα, με τους αντάρτες του ΕΑΜ να προσμένουν πολλά από τη Σοβιετική Ένωση για μια επόμενη μέρα στα πρότυπα του ανατολικού μπλοκ. Η Μεγάλη Βρετανία και στη συνέχεια η Αμερική ενεπλάκησαν ενεργά στο ζήτημα του ελληνικού εμφυλίου, δεν συνέβη όμως το ίδιο και με τη Σοβιετική Ένωση που παρέμεινε αμέτοχη και ιδιαιτέρως σιωπηλή σε όλη αυτή την ταραγμένη περίοδο για την Ελλάδα.
Ενδεχομένως η στάση αυτή να οφείλεται στην περίφημη συμφωνία των ποσοστών, που όπως αναφέρει ο Ουίνστον Τσόρτσιλ σύναψε σε μια χαρτοπετσέτα με τον Ιωσήφ Στάλιν. Η συμφωνία αυτή προέβλεπε για την Ελλάδα επιρροή 90% από μεριάς Αγγλίας και 10% για τη Σοβιετική Ένωση.
Η Ρωσία και το κυπριακό ζήτημα
Κατά την προσφιλή της τακτική ανά τους αιώνες, η Ρωσία και εν προκειμένω η Σοβιετική Ένωση, παρενέβη στο θέμα της Κύπρου προσβλέποντας σε μια σημαντική αναταραχή στους κόλπους της ίδιας της Ατλαντικής Συμμαχίας, αφού τόσο η Ελλάδα, όσο και η Τουρκία αποτελούσαν μέλη του ΝΑΤΟ.
1960 - Η Σοβιετική Ένωση υπόσχεται και δίνει βοήθεια στην Κύπρο
Η ΕΣΣΔ ξεκίνησε διπλωματικές σχέσεις με τη νεοσύστατη κυπριακή δημοκρατία, μόλις λίγες ημέρες μετά την ανακήρυξή της σε ανεξάρτητο κράτος. Τέσσερα χρόνια αργότερα και μετά τον βομβαρδισμό της Τηλλυρίας από την Τουρκία, προσφέρθηκε να προμηθεύσει την Κύπρο με πυραυλικά συστήματα. Η συμφωνία αυτή δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, αφού οι πιέσεις από την Ελλάδα ήταν ασφυκτικές. Η Κύπρος όμως θα λάμβανε τελικά βοήθεια αξίας δύο εκατομμυρίων λιρών, σε όπλα από την Τσεχοσλοβακία, μετά την επίσκεψη Μακάριου στη Μόσχα, τον Ιούνιο του 1971.
1965 - Πρώτος Ρώσος αξιωματικός βάζει στο τραπέζι την ιδέα της ομοσπονδιακής Κύπρου
Από την άλλη, η ΕΣΣΔ ήταν η πρώτη μεγάλη Δύναμη που μίλησε ουσιαστικά για διζωνική, ομοσπονδιακή Κύπρο, αποτελούμενη από Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους. Ο υπουργός εξωτερικών Αντρέι Γκρομίκο υπέδειξε την ομοσπονδιακή μορφή ως επίλυση του ανεξάρτητου κράτους σε συνέντευξή του. Μια δήλωση που ερχόταν σε αντίθεση με την επιθυμία τότε του νησιού να ενωθεί με την υπόλοιπη Ελλάδα. Στις 27 Ιανουάριου 1965, ο Μακάριος, θορυβημένος από αυτή τη δυσάρεστη εξέλιξη προέβη αμέσως σε απαντητική δήλωση: «Αι δηλώσεις Γκρομίκο προκάλεσαν ποικίλα σχόλια. Δεν ανεμένετο βεβαίως από τη Σοβιετικήν Ένωσιν να υποστηρίξη την Ένωσιν της Κύπρου μετά της Ελλάδος διά λόγου ευνοήτους. Η αναφορά όμως του Σοβιετικού υπουργού εις Ομοσπονδιακόν Καθεστώς, ως μιάς δυνατής λύσεως του Κυπριακού, έστω καθ΄ όν τρόπον διετυπώθη αύτη, ότι δηλαδή αι δύο Κοινότητες τη Κύπρου άνευ εξωτερικών επεμβάσεων δύνανται να συμφωνήσουν και εις το καθεστώς Ομοσπονδίας, προκάλεσαν απογοήτευσιν. Η Σοβιετική Κυβέρνησις εγνώριζεν ότι ο Ελληνικός Κυπριακός Λαός αντιτίθεται σφορδώς προς το καθεστώς ομοσπονδίας και δεν έπρεπε ο Γκρομίκο να αναφερθή εις λύσιν απαράδεκτον διά την συντηρητικήν πλειοψηφία του Κυπριακού Λαού...» (πηγή: eleftheria.gr)
Η δικτατορία του προλεταριάτου, αναγνωρίζει τη δικτατορία των Συνταγματαρχών
Θα περίμενε κανείς πως στην ανατροπή του καθεστώτος και την εγκαθίδρυση της δικτατορίας που έγινε αποδεκτή με τις ευλογίες των ΗΠΑ το 1967, η ΕΣΣΔ θα τηρούσε αν όχι αρνητική, τότε σίγουρα ουδέτερη στάση. Κι όμως, κάτι τέτοιο δεν συνέβη.
1968 - Η Σοβιετική Ένωση αναγνωρίζει τη δικτατορία των Συνταγματαρχών
Τέσσερις ημέρες μετά τη δήλωση του Αμερικανού διπλωμάτη Φιλίπ Τάλμποτ, ο οποίος αναγνώρισε το καθεστώς των Συνταγματαρχών, ο Άγγλος πρέσβης στην Αθήνα Μάικλ Στιούαρτ δήλωσε: "Ναι, είναι αναγνώρισις, δεδομένου ότι η παρούσα ελληνική κυβέρνησις πληροί όλες τις προϋποθέσεις τις οποίες απαιτεί η κυβέρνησίς μου προκειμένου να αναγνωρίσει ξένες κυβερνήσεις. Δηλαδή ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο στην χώρα". Μετά την Αγγλία λοιπόν και την Αμερική ακολούθησαν παρόμοιες αναγνωρίσεις και από άλλες χώρες όπως από Αυστραλία, Νότια Αφρική, Πορτογαλία, Ιταλία, Καναδά, αλλά και η Σοβιετική Ένωση.
Η Ρωσία σφήνα σε σημαντικά Εθνικά θέματα
Το 1989 η ΕΣΣΔ οδεύει από την Περεστρόικα στην Καταστρόικα επιστρέφοντας στον κοινοβουλευτισμό και σε μια σκοτεινή περίοδο ανασυγκρότησης και αλλαγής. Το σοκ της πτώσης του τείχους είναι ισχυρό και στην Ελλάδα, στους υποστηρικτές της κομμουνιστικής ιδεολογίας και προκαλεί σοβαρούς τριγμούς και στο εσωτερικό του ΚΚΕ. Η νέα Ρωσία πάντως, δεν αλλάζει μοτίβο και εξακολουθεί να διεξάγει την εξωτερική πολιτική της σε σχέση με την Ελλάδα κατά το δοκούν.
1992 - Η Ρωσία είναι η πρώτη χώρα που αναγνωρίζει την πΓΔΜ ως Μακεδονία
Στις 6 Αυγούστου του 1992, η Ρωσία με επιστολή του υπουργού Εξωτερικών Βιτάλη Τσούρκιν στον τότε πρωθυπουργό Κ. Γκλιγκόροφ αναγνωρίζει επισήμως τα Σκόπια με το όνομα Μακεδονία, καταφέροντας ένα ισχυρό διπλωματικό πλήγμα στην ελληνική πλευρά που προσδοκούσε την απομόνωση του μικρού νεοσύστατου κράτους από τη διεθνή κοινότητα. Έκτοτε, 100 και πλέον χώρες έχουν αναγνωρίσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τη συνταγματική ονομασία των Σκοπίων.
Η Ρωσία του Πούτιν και πάλι σε ρόλο Σωτήρα
Τα χρόνια πέρασαν και η Ρωσία κατάφερε να σταθεί και πάλι οικονομικά στα πόδια της. Η Ρωσία του Πούτιν, όσες επικρίσεις και αν έχει δεχτεί για τα μέσα που μετέρχεται για να ασκήσει ή και να διευρύνει την εξουσία και την επιρροή της στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, αποτελεί σίγουρα και πάλι έναν από τους ισχυρούς του πλανήτη. Και αυτή η ισχύς και η δύναμη είναι που αναζωπύρωσε τα σενάρια της ομόθρησκης Ρωσίας που θα έσωζε τον ελληνικό λαό από τα δεινά, όπως πριν από 250 χρόνια.
2013 - Η άρνηση της Ρωσία να βγάλει την Κύπρο από το αδιέξοδο
Στις αρχές του 2013, η νέα κυβέρνηση Αναστασιάδη βρίσκεται μπροστά από ένα τεράστιο πρόβλημα. Η επιμονή της Ευρώπης να προχωρήσει σε κούρεμα καταθέσεων την οδηγεί στις πόρτες του Κρεμλίνου με προσδοκίες για δάνειο 5 δις ευρώ που θα βοηθούσε τη χώρα να αποφύγει την οικονομική ασφυξία. Η Ρωσία όχι μόνο αρνήθηκε το δάνειο, αλλά εξέφρασε παράλληλα και την έντονη κριτική της για την τύχη των ρωσικών καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες που υπέστησαν το "κούρεμα".
Τα γεγονότα που οδήγησαν την Κύπρο στο μνημόνιο μάλιστα, έγιναν και μια από τις αφορμές η Ρωσία να συσφίξει τις σχέσεις της με την Τουρκία. Στα πλαίσια της συνεργασίας των δύο χωρών η Ρωσία ανέλαβε την ανέγερση ενός εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας στο Ακούγιου της Μερσίνης. Παράλληλα, δεκάδες χιλιάδες πολίτες της ρωσικής ομοσπονδίας, όπως αποκάλυψε πρόσφατα η Καθημερινή, επέλεξαν να αγοράσουν εκτάσεις γης στην κατεχόμενη Κύπρο. Συγκεκριμένα 17.000 Ρώσοι πολίτες επένδυσαν 90 εκατ. ευρώ για αγορά ακινήτων και γης στα κατεχόμενα το τελευταίο διάστημα.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου