Η προέλευση του ανθρώπου

Από τα μεγαλύτερα μυστήρια της παλαιοανθρωπολογίας

Η δημιουργία της ζωής στον πλανήτη μας υπήρξε ένα θαυμαστό γεγονός. Ανάμεσα στα πολυάριθμα είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου, εκείνο που ξεχώρισε ήταν ο άνθρωπος. Η εγκεφαλική του λειτουργία, η συνείδηση, η λογική, η γλώσσα κλπ, τον έκαναν να κυριαρχήσει πάνω στη γη, με όλα τα υπέρ και τα κατά της μακρόχρονης παρουσίας του. Βέβαια, η εμφάνιση του Homo Sapiens μέσα από την εξελικτική διαδικασία, υπήρξε σταθμός στην ιστορία της φυσικής επιλογής. Όμως, από πού προήλθε ο πρώτος άνθρωπος; Πώς και γιατί εμφανίστηκε η ανθρώπινη νόηση; Ποιο θα είναι το μέλλον του ανθρώπινου πολιτισμού;

Ο Γάλλος νομπελίστας βιολόγος Ζακ Μονό, στο βιβλίο του «Η τύχη και η αναγκαιότητα», μιλά για την εξελικτική διαδικασία με ένα σαφές φιλοσοφημένο ύφος: «Ο άνθρωπος είναι το ανώτατο στάδιο στο οποίο έχει φτάσει η εξέλιξη, χωρίς όμως να το έχει επιδιώξει ή προβλέψει. Είναι μάλλον εκδήλωση και απόδειξη της ολοκληρωτικής ελευθερίας της δημιουργικής ορμής».


Ο αγώνας για την ύπαρξη

Ο Δαρβίνος υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους φυσιοδίφες όλων των εποχών. Οι έρευνές του το 19ο αιώνα σε πολλά μέρη του κόσμου, τον ώθησαν να γράψει τα δύο μεγάλα του έργα, «Η καταγωγή των ειδών» και «Η καταγωγή του ανθρώπου», ο οποίος διαμόρφωσε τη θεωρία της εξέλιξης με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία και μελέτες της εποχής του. Η επιστημονική κοινότητα ασπάστηκε τις απόψεις του -όχι βέβαια στο σύνολό της- γιατί έλειπαν ακόμα κάποια δεδομένα, ώστε να ολοκληρωθεί η δαρβινική θεωρία. Στο βιβλίο του «Η καταγωγή του ανθρώπου» (Α΄ τόμος) στη σελίδα 169, ο Δαρβίνος μιλά για τη φυσική επιλογή και τον αγώνα για την ύπαρξη:
«Ο άνθρωπος υπόκειται σε πολυάριθμες, ελαφρές, και τις πιο διαφορετικές παραλλαγές, που καθορίζονται από τις ίδιες γενικές αιτίες, ρυθμίζοντας και μεταδίδοντας σύμφωνα με τους ίδιους γενικούς νόμους, όπως και στα κατώτερα ζώα. Έχει την τάση να πολλαπλασιάζεται με ρυθμό πολύ γρήγορο, ώστε οι απόγονοί του να υποτάσσονται σ’ έναν αγώνα για την ύπαρξη και συνεπώς στη φυσική επιλογή». Σ’ αυτό το κεφάλαιο, ο Δαρβίνος υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος κατάγεται από κατώτερες μορφές, αλλά παραδέχεται ότι δεν ανακαλύφθηκαν οι ενδιάμεσοι συνδετικοί κρίκοι που θα στηρίζουν τη θεωρία του. Μόλις το 1984 οι επιστήμονες, μετά από πολύχρονες έρευνες, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος κατάγεται από τον αφρικανικό πίθηκο.


Γενεαλογικό δέντρο

Η πορεία της ανθρώπινης εξέλιξης είχε αμέτρητες αλλαγές. Τα είδη που δεν προσαρμόζονταν στη φυσική επιλογή, εξαφανίστηκαν. Μιλάμε βέβαια για μια χρονική περίοδο εκατομμυρίων ετών. Ο Giovanni Carrada, στο έργο του «Η εξέλιξη του ανθρώπου» (εκδόσεις OPERA) στη σελίδα 12 σχολιάζει χαρακτηριστικά ότι «Παρατηρώντας το γενεαλογικό μας δέντρο, φαίνεται ότι είχαμε διαφορετικούς προγόνους, που συχνά έζησαν ο ένας δίπλα στον άλλο, ενώ πολλά παρακλάδια εξαφανίστηκαν χωρίς ν’ αφήσουν απογόνους. Ένα από τα δυσκολότερα έργα του παλαιοανθρωπολόγου είναι να ξεχωρίσει ποιο είδος ανήκει στην τυχερή εκείνη γραμμή που οδήγησε στον Homo Sapiens και ποιο εγκλωβίστηκε στο αδιέξοδο της εξέλιξης. Ο επιστήμονας βασίζεται μόνο στα λιγοστά κομμάτια απολιθωμένων οστών, την ηλικία των οποίων, μερικές φορές, δεν γνωρίζει με ακρίβεια».



Μυστήρια και άλυτες απορίες

ΑΠΟ τον Αυστραλό πίθηκο, πριν από 4.000.000 χρόνια, μέχρι τον άνθρωπο του Νεάρτερταλ πριν από 150.000 χρόνια, κι ύστερα στον άνθρωπο της εποχής μας, τα τελευταία 100.000 χρόνια, η φύση καθόρισε τη δική της επιστημονική πορεία. Ο άνθρωπος σέρνει στο διάβα του ένα μεγάλο παρελθόν, γεμάτο παράδοξα μυστήρια, αλλά και άλυτες απορίες. Ωστόσο, το μέλλον τού ανήκει. Αν θέλει να υλοποιήσει τα προαιώνια οράματά του, θα πρέπει πάνω απ’ όλα να διαφυλάξει και να προστατέψει τον πλανήτη του και κατ’ επέκταση τον ίδιο τον εαυτό του. Ο Επίκουρος έλεγε επιγραμματικά: «Να μην παραβιάζουμε ποτέ τη φύση». Μια αρχαία συμβουλή, που μένει πολύτιμη στο γενεαλογικό γίγνεσθαι του ανθρώπου.



ΠΗΓΗ