Big Brother

της Μαρίας Τριαντοπούλου


Το μέγα θέμα της ημέρας σήμερα οι παρακολουθήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών σε εκατομμύρια τηλέφωνα ευρωπαίων πολιτών και πολιτικών και η αποκάλυψη ότι η Αμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα αποτελεί κέντρο υποκλοπών και παρακολούθησης επικοινωνιών. Μάθαμε δε από τον κατά εξακολούθησιν αμετροεπή κ. Πάγκαλο ότι και εμείς παρακολουθούσαμε τις πρεσβείες των Αμερικανών στην Ελλάδα και στην Τουρκία.

Το ότι οι Αμερικάνοι θεωρούν τους εαυτούς τους επιτηρητές του πλανήτη, το ότι με πρόσχημα την απειλή τρομοκρατικών επιθέσεων και την ασυγκράτητη κινδυνολογία τους πιστεύουν ότι έχουν κάποιο θεόσταλτο δικαίωμα να αποφασίζουν για τις τύχες των λαών του κόσμου, το ότι δεν απασχολεί καμμία μυστική υπηρεσία τους αν νομιμοποιούνται νομκά και ηθικά να παρακολουθούν τους πάντες και τα πάντα, το ότι  όλοι κατασκοπεύουν όλους έτσι κι αλλιώς και πολλές φορές με επικυρωμένες διεθνείς συμφωνίες, είναι γνωστό σε όλους.

Δεν πέσαμε και από τα συννέφα όταν ακούσαμε ότι οι μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούν τους πολίτες –αλλά όπως φαίνεται και τους αρχηγούς κρατών ή όποιον τέλος πάντων εκείνοι θεωρούν «ύποπτο» -χωρίς νομμοποίηση και τις περισσότερες φορές έξω από τα πλαίσια της δημοκρατίας και των θεσμών. Δεν θα αναλύσω λοιπόν εδώ τις πιθανές διαστάσεις που μπορεί να πάρει ένα τέτοιο θέμα στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων ή του διεθνούς δικαίου ουτε καν για τον αντίκτυπο του στις Αμερικανο- Ευρωπαϊκές σχέσεις και στα σενάρια που ήδη ακούγονται σχετικά με το που θα μας οδηγήσουν αυτές οι «αποκαλύψεις».

Αυτό που με ανησυχεί εμένα -  μεταφέροντας το θέμα στα καθ’ ημάς - είναι η ευκολία με την οποία έχουμε όλοι δεχτεί ως σχεδόν φυσική αυτή τη κατάσταση. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και στα προσωπικά δεδομένα παραβιάζεται καθημερινά με τον πιο ανενδοίαστο τρόπο.

Με πολλές και διάφορες ανύπαρκτες αφορμές η παρακολούθηση και η παραβίαση των ορίων της νομιμότητας αποτελεί ένα σύγχρονο δεδομένο. Και όμως, με ελάχιστες εξαιρέσεις, κανείς μας δεν αντιδρά, ούτε καν δείχνει να ενοχλείται.. Θεωρούμε ότι η παρακολούθηση και η υποκλοπη τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, οι κάμερες ασφαλείας, μυστικές και εμφανείς, οι ενίοτε προσβλητικοί έλεγχοι στα αεροδρόμια και γενικά η συλλογή πληροφοριών από τις Αρχές και τις μυστικές υπηρεσίες αποτελούν μια αδιαπραγμάτευτη, αν και ενοχλητική, πραγματικότητα, επιβεβλημένη μάλιστα για λόγους ασφαλείας αλλά και για το δικό μας καλό.

Στο δυστοπικό μελλοντολογικό μυθιστόρημα «1984» του George Orwell, που συνειρμηκά σχεδόν μας έρχεται κατά νου όταν μιλάμε για παρακολουθήσεις, ο περίφημος Big Brother ή Μεγάλος Αδελφός παρακολουθεί την κάθε κίνηση των κατοίκων της Ωκεανίας (μιας χώρας εντελώς κατεστραμμένης και εξαθλιωμένης). Ο Orwell μπορεί να είχε κατά νου την Σοβιετική Ενωση στην εποχή του σκληρού σταλινικού κράτους όταν έγραφε το βιβλίο, και μάλλον έπεσε έξω ως προς αυτό στην θεώρηση του μέλλοντος της ΕΣΣΔ, αλλά αυτό που παραμένει σημαντικό και σήμερα είναι η απόλυτη ανελευθερία του ατόμου, που σχεδόν οδηγεί στην τρέλλα, όταν μόνιμα παρακολουθείται η κάθε του κίνηση και η κάθε του κουβέντα. Που να φανταζόταν ο άμοιρος Orwell ότι η νεο-κουλτούρα του 21ου αιώνα θα έκανε τον Μεγάλο Αδελφό όχι μόνο κομμάτι αποδεχτό της ζωής μας αλλά και δημοφιλέστατη μορφή διασκέδασης με παγκόσμια απήχηση.

Τα ριάλιτι, οι κρυφές κάμερες των κίτρινων δημοσιογράφων και η αποκαλυπτική δημοσιογραφία της ζούγκλας είναι αυτά που εξασθένησαν τις άμυνες μας και προλειάναν τον δρόμο για τις υποκλοπες τηλεφώνων και τις παρακολουθήσεις απο γης κι από αέρος. Εσκεμμένα, θα έλεγε κανείς συνομωσιολόγος, και με πολύ προσεγμένα μέσα χειραγωγήθηκαν οι αντιστάσεις μας ώστε όλα να μας φαίνονται αποδεκτά. Κι αυτό είναι το πιο τρομαχτικό: όχι ότι μας παρακολουθούν αλλά ότι μας έχουν κάνει να πιστεύουμε ότι είναι και φυσικό και όχι απαραίτητα αρνητικό.





ΠΗΓΗ