Η ιστορία ενός συμβόλου... το σήμα της ειρήνης

Γράφει ο Γιώργος Σταφυλάς

Τα σύμβολα πάντα έπαιζαν μεγάλο ρόλο στο ασυνείδητο των ανθρώπων και των λαών. Υπήρξαν σύμβολα που έγιναν θρυλικά και ταυτίστηκαν με ολόκληρες εποχές και άλλα που ταυτίστηκαν με κοσμοθεωρίες και ιδεολογίες. Ένα σύμβολο είναι μια εικόνα και συνήθως ένας τρόπος να πεις πολλά χωρίς να χρησιμοποιήσεις λέξεις.

Ένα από τα σύμβολα που άσκησαν επιρροή στην εποχή μας και ταυτίστηκε με κινήματα είναι και το ''σήμα της ειρήνης''. Το σύμβολο αυτό μοιάζει με το γράμμα Υ του ελληνικού αλφαβήτου ανεστραμμένο και τοποθετημένο εντός κύκλου. Ο ίδιος ο κύκλος και η χάραξη συμβόλου εντός έχει την δική του εσωτερική σημασία, όμως και το γράμμα Υ αρχικώς είχε άλλη σημασία από αυτή που κατέληξε να έχει...

Στα χρόνια πριν την έλευση του χριστιανισμού τα Γερμανικά φύλλα της Βόρειας Ευρώπης είχαν αναπτύξει ένα είδος αλφαβήτου με σύμβολα τα οποία είχαν παράλληλα μαγικό-θρησκευτικό χαρακτήρα. Αυτό ήταν το ρουνικό αλφάβητο. Το σύμβολο Υ συμβόλισε στο ρουνικό αλφάβητο την ζωή. Ήταν ο ρουνός της ζωής... Με την έλευση του χριστιανισμού το ρουνικό αλφάβητο ξεχάστηκε και παραμερίστηκε.

Γύρω στα τέλη όμως του 19ου αιώνος παρατηρείται στην Γερμανία μια τάση επιστροφής στην Νορδική παράδοση, μια τάση αναγέννησης των μυθολογικών παραδόσεων της Βόρειας Ευρώπης. Ο Ερευνητής Guido fon List επανεφηύρε ουσιαστικά το ρουνικό αλφάβητο. Στο ρουνικό σύστημα του Von List ανεστραμμένο το γράμμα Υ συμβόλιζε τον θάνατο. Έτσι ανεστραμμένος ο ρούνος της ζωής γινόταν ρούνος του θανάτου.

Για κάποιο λόγο η χρήση ορισμένων ρουνικών συμβόλων από το σύστημα του Von List επεκτάθηκε γρήγορα σε πολλούς τομείς της κοινωνικής ζωής. Ο ρουνός της ζωής χρησιμοποιείτο ακόμα και σε αγγελίες χαρμόσυνων γεγονότων, ενώ αντίστοιχα το ανεστραμμένο Υ που συμβόλιζε τον θάνατο χρησιμοποιείτο ως αγγελία θανάτου... Στο συλλογικό ασυνείδητο των Γερμανών το ανεστραμμένο γράμμα Υ αυτό που αργότερα το συναντάμε ως το σήμα ειρήνης (εντός κύκλου), συνδέθηκε με το θάνατο...

Στα 1944 όταν η Γερμανική πολεμική μηχανή είχε καταρρεύσει και οι μπολσεβίκοι απέλαυναν από την Ανατολή, το Σοβιετικό επιτελείο είχε την έμπνευση να χρησιμοποιήσει αυτό ακριβώς το σύμβολο, το ανεστραμμένο Υ εντός κύκλου, αυτό που αργότερα έγινε το σήμα της ειρήνης, σε προκηρύξεις οι οποίες καλούσαν τον Γερμανικό λαό να παραδοθεί.

Έξυπνα οι Σοβιετικοί έκαναν χρήση ενός συμβόλου που στο συλλογικό ασυνείδητο των Γερμανών σήμαινε τον θάνατο. Η απειλή ήταν σαφής... ή παράδοση ή θάνατος. Στις προκηρύξεις οι Σοβιετικοί τοποθέτησαν το ανεστραμμένο γράμμα Υ, τον ρούνο του θανάτου, εντός κύκλου πράγμα που δείχνει πως είχαν γνώση μυστικιστικών και αποκρυφιστικών πρακτικών.


Ο Β΄ παγκόσμιος έκλεισε με τη ήττα των Γερμανών και κάπου εκεί τελειώνει και η άνθηση της Νορδικής παράδοσης που το χιτλερικό καθεστώς είχε ευνοήσει. Το ρουνικό αλφάβητο ξεχνιέται.
Χρόνια μετά τον πόλεμο, περίπου δύο δεκαετίες μετά, ξανασυναντάμε τον ρούνο του θανάτου το ανεστραμμένο γράμμα Υ να χρησιμοποιείται από τα κινήματα των χίπις ως σύμβολο της ειρήνης αυτή φορά! Στην Αμερική της δεκαετίας του 60 η ιδέα της απελευθέρωσης του ατόμου από την πατριαρχική χριστιανική κουλτούρα λανσάρεται από έναν αποδεδειγμένα συνεργάτη της CIA τον Γερμανο-εβραίο Χέρμπερτ Μαρκούζε.

Χιλιάδες χίπικα κορμιά ιδρώνουν χορεύοντας υπό τους ήχους ξέφρενης Ροκ Μουσικής. Από το Γούντστοκ, στον Γαλλικό Μάη του 68, καθώς και στις πορείες ειρήνης σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, το ανεστραμμένο γράμμα Υ, ο ρούνος του θανάτου, κυριαρχεί παντού ως σήμα της ειρήνης...


Σήμερα δύο δεκαετίες μετά το πέρας του ψυχρού πολέμου και κοντά στα σαρανταπέντε χρόνια από το Γούντστοκ, τον Μάη και την πορεία ειρήνης του Γρηγόρη Λάμπράκη (κρατώντας ένα πλακάτ με το ''σήμα της ειρήνης''), είναι πλέον αποδεδειγμένη η διείσδυση των μυστικών υπηρεσιών της ΕΣΣΔ στην δημιουργία και διάδοση των χίπικων κινημάτων ειρήνης... Παραμένει όμως μυστήριο πως ένα σύμβολο που σήμαινε τον θάνατο λανσαρίστηκε χρόνια μετά ως ''σήμα της ειρήνης''. Σίγουρα πάντως δεν πρόκειται για ένα αθώο έμβλημα και εκτός των άλλων η ιστορία του ''σήματος της ειρήνης'' αποδεικνύει και την ανικανότητα της Δεξιάς να χρησιμοποιήσει και εκείνη σύμβολα και παραστάσεις ώστε να μιλήσει κατευθείαν στην ψυχή των ανθρώπων...






ΠΗΓΗ